محمد عابد جابری

محمد عابد جابری (عربی: محمد عابد الجابری‎) (زادهٔ ۲۷ دسامبر ۱۹۳۶ در مراکش - ۳ مه ۲۰۱۰) استاد فلسفه و اندیشهٔ عربی-اسلامی دانشکده ادبیات در رباط و از روشنفکران بنام معاصر جهان عرب بود. او در سال ۱۹۳۶ متولد شد و در سال ۱۹۶۷ دیپلم مطالعات عالی در فلسفه را گرفت و سپس به مدرک دکترا با موضوع دولت در فلسفه در سال ۱۹۷۰ از دانشکده ادبیات رباط نایل شد.یکی از برنامه های پژوهشی وی که تاکنون منجر به چاپ چهار جلد کتاب شده، نقد عقل عربی است. وی بر آن است می توان نقد عقل عربی زمینه را برای قرائتی علمی و آگاهانه از میراث مهیا کرد.جابری عقل عربی را نتیجهٔ فرهنگی می داند که بر سه نظام معرفتی استوار است: نظام زبانی عربی یا بیان؛ نظام غنوسی ایرانی هرمسی یا عرفان و نظام عقلانی یونانی یا برهان.
نقد عقل سیاسی در اسلام؛ ترجمهٔ عبدالرضا سواری، انتشارات گام نو
قرائتی معاصر از میراث فلسفی مان (۱۹۸۰)، (عربی: نحن و التراث: قراءات معاصرة فی تراثنا الفلسفیة‎) (بخش هایی از آن به فارسی ترجمه شده است: ما و میراث فلسفی مان: خوانشی نوین از فلسفهٔ فارابی و ابن سینا، ترجمهٔ سید محمد آل مهدی، تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۷)
«سقراط هایی از گونه دیگر» روشنفکران در تمدن عربی؛ ترجمه سید محمد آل مهدی، تهران: نشر فرهنگ جاوید، ۱۳۸۹.
«نقد عقل عربی، تکوین عقل عربی» پژوهشی ساختارگرا در شکل گیری عقل کلاسیک عرب؛ ترجمه سید محمد آل مهدی، تهران: انتشارات نسل آفتاب، ۱۳۸۹.
«خوانشی نوین از فلسفهٔ مغرب و اندلس» ترجمه سید محمد آل مهدی، تهران:نشر ثالث، ۱۳۹۱.
اندیشه عربی به ویژه عقلانیت سیاسی و اجتماعی آن از گذشته های دور از مشکلات و کاستی های متعددی رنج برده و اکنون نیز از این امر رنج می برد. این کاستی ها از ضعف و نقصان در بینش و کوتاهی در نگرش و راهبرد و وجود غبار در نگاه به جلو تا عجز کامل در راه رسیدن به توافق پایدار با دیگران بر اساس رضایت متقابل را شامل می شود که این وضعیت از زمانهای قدیم تاکنون بر عقل عربی سایه افکنده است.
«خوانشی نوین از زندگی و فلسفه ابن رشد» ترجمه سید محمد آل مهدی، تهران، انتشارات نسل آفتاب، ۱۳۹۲«سنت و مدرنیته» (عربی: التراث و الحداث‎) ترجمه سید محمد آل مهدی، تهران، انتشارات دنیای اقتصاد، ۱۳۹۵
برخی نگاه وی را کاملاً ایدئولوژیک، غیرتاریخی و غیرعلمی می دانند.

محمد عابد جابری(۱۹۳۶–۲۰۱۰) استاد فلسفه و اندیشهٔ عربی-اسلامی دانشکده ادبیات در رباط و از روشنفکران بنام معاصر جهان عرب.
• «من با اندیشه های کانت، باشلار، فوکو و فیلسوفان دیگر غربی آشنایی کامل دارم و نوشته های دکارت، اسپینوزا، لایب نیتس، لاک و هیوم را خوانده ام. از سوی دیگر، اندیشه های ابن خلدون، غزالی، ابن رشد، فارابی، ابن سینا، جوینی، باقلانی، رازی و طوسی را به گونه ای عمیق تر، فهم و بررسی کرده ام. اینان هر یک به فراخور توان و نیز بسته به موضوع مورد بررسی خود، گونه ای از نقد را به کار می گرفتند که من به طور مشخص ـ البته این اعتقاد شخصی من است ـ پیرو هیچ یک از آنان نیستم، بلکه خود را صرفاً خوشه چین اندیشه های آنان می دانم؛ می توانم بگویم که از همه آنان بهره بردم، اما مهم ترین چیزی که از آنان آموخته ام این نکته است که نظریه ها، برداشتها و شیوه های عمل آنان را به دست فراموشی بسپارم؛ سپس همان چیزهایی را که فراموش کرده بودم، در نوشته هایم به کار گیرم. یعنی در اینجا ما با امر (فراموش شده) یا چیزی که بخشی از (ناخودگاه معرفتی) را تشکیل می دهد، روبه رو هستیم. از این رو نمی توانم عنوانی مشخص بر آن نهم، که متعلق به این یا آن (پدر) باشد؛ زیرا الگوی فکری هر شخص، محصول (فرهنگ) و شکل گیری شخصیت اوست.»• «شخص ناقد هیچ گاه استاد یا مدل فکری خود را آزادانه انتخاب نمی کند، بلکه این موضوعِ مورد بررسی است که روش متناسب با خود را بر او تحمیل می کند.»