خانه انصاف

خانه انصاف به دادگاه های روستایی گفته می شد که در دوران نخست وزیری اسدالله علم در چهارچوب انقلاب شاه و مردم بنیان گذارده شد. خانه انصاف از راه سازش و دوستانه به بررسی و رسیدگی دعواها در سطح روستا می پرداخت. هدف از بنیان خانه های انصاف جلوگیری از گسترش دعواهای کوچک به دعواهای پیچیده بود و این که روستاییان دیگر نیازمند به سفر به شهرهای دور و نزدیک برای گرفتن حق اشان نبودند. هم چنین شرکت قاضی های برگزیده شده از سوی مردم، آسودگی اندیشه برای اجرای عدالت را به مردم می داد و نیز این که مردم خود توانا هستند که سختی ها و دعواهای خود را به پایان رسانند.
قانون تشکیل خانه انصاف - مصوب ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۸
قانون خانه انصاف - مصوب ۲۵ خرداد ۱۳۵۶
قانون اصلاح بعضی از مواد قانون تشکیل خانه های انصاف - مصوب ۱۸ اسفند ۱۳۴۷
اصل نهم انقلاب شاه و مردم قانون تشکیل خانه انصاف و قانون تشکیل شورای داوری بود که چهره ای نوین از عدالت را به مردم کشور نشان داد. خانه های انصاف بر اساس وجدان مردم و انصاف آنها بنیان شد. با بنیان شدن خانه های انصاف به جای این که فرد روستایی برای گرفتن حق خود راهی شهرهای دور و نزدیک شود دستگاه قضایی به سراغ او رفت. خانه های انصاف عدالت را به رایگان در اختیار روستانشینان قرار دادند و بدانها این شانس را داد که در کارهای قضایی خود شریک باشند. سپاه دانش مامور خدمت در هر روستا و محل منشی خانه های انصاف بود.
خانه انصاف یک دادگاه روستایی است که پنج تن قضات آن را اهالی هر ده برای درازای سه سال انتخاب می کنند. اعضای خانه های انصاف افتخاری کار می کنند و انجام عدالت و قضاوت به رایگان در اختیار روستاییان قرار می گیرد. آیین دادرسی در خانه های انصاف ساده و بی پیرایه بوده و قاضی ها در انتخاب روش پژوهش و بررسی آزاد بودند و چون همه با یکدیگر آشنایی داشتند کارهای مردم تند و آسان به انجام می رسید.
نخستین خانه انصاف در زمستان ۱۳۴۲ در روستای مهیار از توابع سپاهان به سرپرستی آقای حسن انصاری مهیاری گشایش یافت. شمار خانه های انصاف تا پایان سال ۱۳۵۶ به ۱۰۴۵۸ رسید و نزدیک به ۱۹۰۰۰ روستای کشور زیر پوشش خدمات این خانه ها بودند.