رسایل المحقق الکرکی

رَسائِلُ المُحَقق الکَرَکی
نوشته هایی در حد رساله و یا حتی کمتر، در علوم مختلف و بیشتر فقه امامیه، تألیف علی بن حسین کرکی معروف به محقق ثانی. نوشته های به جای مانده در این زمینه بسیار است و شاید شمار آن ها از شصت نیز بگذرد. شماری بسیار از نسخه های خطی چنین نوشته هایی نیز در کتابخانه ها، به ویژه کتابخانه های معروف ایران و عراق نگهداری می شود؛ اما محتمل است که برخی از آن ها از بین رفته باشند. برخی از این رساله ها مانند رسالة جعفریه (چاپ سنگی، ۱۳۱۴ق) چنان مورد توجه قرار گرفتند که شروحی بسیار بر آن نوشته شد. این رساله را حتی حسن بن غیاث الدین استرآبادی در زمان محقق ثانی به فارسی ترجمه کرد. برخی از این رساله ها دربارۀ منصب شیخ الاسلامی او در دورۀ شاه اسماعیل اول صفوی و نیز منصب نایب الامامی او در دورۀ شاه طهماسب اول صفوی است؛ زیرا او در این موقعیت اجتماعی، ناچار بود که در باب مسائل روز، نظریه های خود را به نحوی مستدل، همراه با رد نظریه های رقیب، به تحریر درآورد. رسالة فی صلاةالجمعه نیز از این دست است. رساله هایی را که در پاسخ به مسائلی که در حوزۀ سلطنت صفوی مطرح می شد، مانند رسالۀ جوابات الشیخ حسین بن مفلح صیمری، باید از این دست رساله ها شمرد. برخی رساله ها، نیز موضوع مناظرات شدیدی است که بین او و مخالف سرسخت و بی پروایش، شیخ ابراهیم قطیفی، جاری بود، که گاه به تبادل چند رساله می انجامید. از این دست است رسالۀ قاطعة اللجاج فی حل الخراج یا رسالة رضاعیّة (چاپ سنگی، ۱۳۱۵ق). مجموعۀ رسائل محقق ثانی، با تحقیق و تصحیح محمد حسون گردآوری شده و به چاپ رسیده است (قم، ۱۴۰۹ق). این اثر ۲جلدی دربردارندۀ ۳۵ رساله است.

[ویکی نور] رسائل المحقق الکرکی تألیف شیخ علی بن حسین کرکی، معروف به محقق کرکی، محقق ثانی (م 940 ه‍ ق)
در آثار و تألیفات به جای مانده از بزرگانی همچون ابوالصلاح حلبی (م 447 ه‍ ق) در الکافی فی الفقه، شیخ طوسی (م 460 ه‍ ق) در الاقتصاد، ابن حمزه حلبی (م 585 ه‍ ق) در غنیة النزوع و غیر آن مباحث کلامی و فقه در یک کتاب جمع شده اند. یکی از این کتابها، الرسالة النجمیة می باشد.
این کتاب دربردارنده مباحث کلامی اصول پنجگانه مذهب شیعه (توحید، نبوت، امامت، عدل، معاد) و احکام فقهی نماز به صورت بسیار مختصر است.
اگرچه این کتاب از نظر حجم کوچک و مختصر است و مباحث فقهی آن به سبک فقه رساله ای نوشته شده است امّا از نظر محتوا و مباحث مطرح شده در آن عمیق و گسترده است.
در قسمت فقه آن در ابتدای ورود به بحث نماز آمده است: یجب علی کل مکلف ان یعرف ما کلّف به من العبادات و اعظمها الصلاة: بر هر مکلفی، شناختن آن عباداتی که به آنها مکلّف شده است واجب است و بزرگترین این عبادات نماز است. این کتاب توسط شاگرد مؤلف شیخ حسین بن علی أو الی هجری (زنده در 950 ه‍ ق) شرح زده شده و آن را الکواکب الدریّة فی شرح الرسالة النجمیّة نام نهاده است. (ز228/11/، 291/13، 297/18، مقدمه ای بر فقه شیعه ص 175)