دوکدان

( اسم ) جعبهای که در آن دوکهای نخ ریسی را جا دهند ( در چرخ جراب بافی ) .

دوکدان. ( اِ مرکب ) حفش و سبد کوچکی که در آن دوک و گروهه ریسمان و پنبه گذارند. ( ناظم الاطباء ) ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ) ( از فرهنگ جهانگیری ) ( برهان ). جعبه ای که در آن دوکهای نخ ریسی را جا دهند. ( در چرخ جوراب بافی و غیره ). درج. ( یادداشت مؤلف ). حِفاش. ( دهار ) :
به پیش اندرون دوکدانی سیاه
نهاده هرآنچش فرستاده شاه.از آن هر یکی پنبه بردی به سنگ
یکی دوکدانی ز چوب خدنگ...
به انگشت از آن سیب برداشتش
در آن دوکدان نرم بگذاشتش...
همی تنگ شد دوکدان بر تنش
چو مشک سیه گشت پیراهنش.چو بنهاد بر نامه بر مهر شاه
بفرمود تا دوکدانی سیاه
بیارند با دوک و پنبه در اوی
نهاده بسی ناسزا رنگ و بوی.شهنشاه ما خیره سر شد بدان
که خلعت فرستادش از دوکدان.بیست دوکدان زرین جواهر در او نشانده.
( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 535 ).
بلی ولیک قلمدان ز دوکدان بگریخت
به عاقبت بتر آمد عمامه از معجر.زان در صف الست کمربسته ای چو چرخ
تا پنبه وار بازنشینی به دوکدان.بهرام نیم که طیره گردم
چون چرخه و دوکدان ببینم.افسرده چو سایه و نشسته
در سایه دوکدان مادر.پنبه کن ای جان دشمن زان تنی
کو ز ترکش دوکدان خواهد نمود
خصم فرعونی نسب همچون زنان
دوکدان در زیر ران خواهد نمود.ای عزیز مادر و جان پدر تا کی ترا
این به زیر پنبه دارد و آن به زیر دوکدان.گر مردی خویشتن ببینم
اندر پی دوکدان نشینم.یارب چه فتنه بود که در سهم هیبتش
مریخ تیر خود را در دوکدان نهاد.|| چرخه که بدان ریسمان پنبه ریسند. ( غیاث ).

۱. جای گذاشتن دوک در ماشین نخ ریسی.
۲. جعبه ای که در آن دوک های نخ ریسی را بگذارند.