هیز

نویسنده آلمانی ( و. ۱۸۳٠ - ف. ۱۹۱۴ م ) آثار فراوان در زمینه داستان و نمایشنامه نوشته است که از مهمترین آنها : [ اطفال جهان ] ( ۱۸۷۳ ) و [ سمندر ] ( ۱۸۷٠ ) میباشد. در سال ۱۹۱٠ جایزه نوبل در ادبیات به وی اعطا شد .
بدکار، پشت پایی، بی شرم
( صفت ) حیز . توضیح ۱- به جای حظی صحیح نیست زیرا کلمه فارسی و بشکل هیز به های هوز باید نوشته شود. صاحب فرهنگ رشیدی گویدهیز مخنث که مردم حیز گویند و سپهر کاشانی در کتاب براهین العجم ( باب یازدهم ) گوید : هیز مخنث بود و اینکه حیز بجای ها حای بی نقطه نویسند غلط محض است چه این لغت پارسی است و در فارسی حای غیر منقوطه نیامده است . با این حالت صاحب بهار عجم آنرا به حای حطی ظبط کرده است وبیت ذیل را به میرزا عبدالغنی قبول نسبت داده است: حذر ز صحبت زاهد حیات اگر خواهی که حیز باشد وبزی دیر در جهان مثل است ( خیام پور ) اما تلفظ حائ در بعضی لهجه های ایرانی از جمله دزفول و شوشتر وجود دارد و حیز لهجه ایست در هیز توضیح ۲ - مولف برهان نویسد قفاهیر بروزن مشاهیر صورت خوب و روی نیکو را گویند و ظاهرا این اشتباه از غلط خواندن شعر نصاب بر او عارض شده در این بیت : ریه شش قفاهیره و وجه روی فخذران عقب پاشنه رجل پای . که قفا بمعنی هیره پس گردن است و این لغتی است در فارسی قدیم و صاحب برهان هر دو کلمه را با یکدیگر ترکیب نموده و یکی پنداشته و آن را بمعنی صورت و روی خوب ظبط کرده است . توضیح ۳ - خستین بار مرحوم ادیب نیشابوری متوجه این معنی شده و هیره بیائ مجهول خواند بمعنی پشت گردن ( برخی هیز بمعنی مخنث را از همین ماده دانند چنانکه پشت نیز بهر دو مهنی مزبور در فارسی استعمال شود ) ( برهان قاطع . ).

(ص . ) مخنث ، بدکار.

هیز. ( ص ) حیز. ( حاشیه فرهنگ اسدی ). مخنث. ( برهان ) ( فرهنگ اسدی ). بغا. ( حاشیه فرهنگ اسدی ). حیز نیز گویند اما به زبان پهلوی حرف حا، کم آید. ( حاشیه فرهنگ اسدی ). مخنث و پشت پائی. در فارسی «های » هوز با «حای » حطی بدل میشود. ( برهان ) :
گفتم همی چه گویی ای هیز گلخنی
گفتا که چه شنیدی ای پیر مسجدی.چه زنی طعنه که با هیزان هیزند همه
که توئی هیز و توئی مسخره و شنگ و مشنگ.|| ( اِ ) به لغت پهلوی ، دول گرمابه بان. ( فرهنگ اسدی ) ( برهان ). که بدان آب بر اطراف حمام ریزند و شست و شو دهند و در این زمان به دولچه معروف است. ( برهان ).

۱. چشم چران.
۲. [قدیمی] مخنث، بدکار، پشت پایی.
۳. [عامیانه] بی شرم: گفتم همی چه گویی ای هیز گلخنی / گفتا که چه شنیدی ای پیر مسجدی (عسجدی: لغت نامه: هیز ).

/hiz/ ترسو – بزدل - کسی که در تصمیم گیری مردد است

پشتوانه؛ پشتیبان
خیز