متحرک

سائل , قاطرة , میل , نقال

حرکت کننده، جنبده، دارای حرکت
( اسم ) ۱ - حرکت کننده جنبنده : حاس. بصر سپید و سیاه را و بزرگ و خرد را و متحرک و ساکن را یابد . جمع : ( برای اشخاص ) متحرکین : چون ایشانرا آلت ذب ناقص بود اندرین باب گوش متحرک داد . ۲ - ( صفت ) فعال با جنب و جوش . ۳ - هر حرفی که دارای حرکت باشد و بتعبیر بهتر حرفی صامت که پس از آن حرفی مصوت باشد مقابل ساکن .

(مُ تَ حَ رِّ ) [ ع . ] (اِفا. ) حرکت کننده ، در حال حرکت و تکان .

متحرک. [ م ُ ت َ ح َرْ رِ ] ( ع ص ) جنبنده. ( آنندراج ). مأخوذ ازتازی ، کسی و یا چیزی که بجنبد و در حالت حرکت باشد و جنبان وحرکت کنان و جنبنده و حرکت کرده. ( ناظم الاطباء ). حرکت کننده و جنبنده : چون ایشان را آلت... ناقص بود اندر این باب گوش متحرک داد. ( قراضه طبیعیات ص 8 ). حاسه بصر سپید و سیاه را و بزرگ و خرد را و متحرک و ساکن را یابد. ( مصنفات باباافضل ج 2 ص 426 ).
- غیر متحرک ؛ ساکن و بی حرکت. ( ناظم الاطباء ). و رجوع به تحرک شود.
- متحرک بودن ؛ جنبیدن و حرکت کردن. ( ناظم الاطباء ) : آسیا سنگ زیرین متحرک نیست لاجرم تحمل بار گران همی کند. ( گلستان ).
- متحرک شدن ؛ جنبیدن. ( ناظم الاطباء ). حرکت کردن. جنبیدن. از جائی بجائی دیگرشدن :
درخت اگر متحرک شدی ز جای به جای
نه جور اره کشیدی و نه جفای تبر.- متحرک کردن ؛ جنباندن و حرکت دادن. ( ناظم الاطباء ) :
چو شیر رایت او را کند صبا متحرک
مجال حمله نماند ز هول شیر عرین را.- متحرک گرداندن ؛ ( گردانیدن )،به حرکت در آوردن. جنباندن.
- || ( اصطلاح علم قرائت ) حرفی را حرکت دادن : چون در وقف خواهند که یاء متکلم را چون «مالی » و «سلطانی » متحرک گردانند«ها»یی بدان الحاق کنند. ( از المعجم چ دانشگاه ص 30 ).
- متحرک گردیدن ( گشتن ) ؛ حرکت کردن. جنبیدن : تا آن جسم متحرک گردد اندر ذات خویش. ( قراضه طبیعیات ).
|| فعال با جنب و جوش و حرکت. || به اصطلاح صرف و نحو، هر حرفی که دارای حرکت باشد. ضد ساکن. ( ناظم الاطباء ).

۱. دارای حرکت، حرکت کننده، جنبنده.
۲. (ادبی ) [مقابلِ ساکن] ویژگی حرفی که با مصوت ادا شود.

جنبان, سیار