غار وزمه

غار وزمه مربوط به پلیستوسن جدید و دوره نوسنگی و مس و سنگ است و در شهرستان اسلام آباد غرب، بخش مرکزی، دهستان حومه جنوبی، ۳ کیلومتری شمال شرقی روستای شیرکش، داخل تنگه وزمه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۸۴۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
فهرست آثار ملی ایران
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
علاوه بر آثار دوره مس سنگی، آثار دوره پارینه سنگی جدید شامل دندان انسان و ممینطور استخوان گونه های جانوری در این غار یافت شده است. دندان انسان یافت شده کهنترین بقایای سنگواره انسان در ایران است که بطور مستقیم تاریخ گذاری شده است. این دندان آسیای کوچک به روش طیف سنجی گاما سالیابی شده که تاریخی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار سال پیش را نشان می دهد. شمار زیادی سنگواره حیوانات مختلف از جمله درندگانی مثل کفتار خالدار، خرس، شیر، گرگ، پلنگ و بقایای علفخواران شکار شده توسط آنها که شامل گورخر، گاو وحشی، گوزن و کرگدن است در غار وزمه یافت شده است. غار وزمه بین ۷۰ هزار سال تا حدود ۱۱ هزار سال پیش کنام درندگان مختلف بوده است. از این رو دندان انسان که مربوط به بچه ای نُه ساله است، احتمالاً طعمه درندگان شده یا لاشه اش توسط مردارخوارانی چون کفتار به غار آورده شده است.
اخیراً پژوهشگران دانشگاه ماینس آلمان، موزه تاریخ طبیعی پاریس و موزه ملی ایران موفق به استخران دی ان ای باستانی از یک تکه استخوان کف پای انسان شدند که در این غار یافت شده است. این استخوان به روش کربن ۱۴ سالیابی شده و حدود ۹ هزار سال قدمت دارد. مطالعات ژنتیک نشان داده که وی مرد بوده و دارای موهای سیاه، چشمان قهوه ای و پوستی نسبتاً تیره بوده است. بررسی ایزوتوپی استخوان حاکی از این است که رژیم غذایی فرد مذکور بیشتر متکی بر غلات بوده است. نتایج این کشفیات مهم در ژورنال ساینس در تیر ماه ۱۳۶۵ منتشر شد.
Abdi,K. , F. Biglari, S. Heydari,2002. Islamabad Project 2001. Test Excavations at Wezmeh Cave. Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan.34, 171-194.