فاجعه فرابنفش

فاجعه فرابنفش(Ultraviolet catastrophe) یا فاجعه ریلی جینز(Rayleigh–Jeans catastrophe) اشاره به نتیجه ای دارد که ناشی از اصول فیزیک کلاسیک تقسیم مساوی انرژی و تابش نوسانگرهای باردار برای توضیح تابش جسم سیاه در طول موجهای کوتاه است. تابع توزیعی که بر این اصول پایه گذاری شده بنام قانون رایلی-جینز متناسب با معکوس توان چهارم طول موج λ − 4 {\displaystyle \lambda ^{-4}} نمی تواند در محدوده فرکانس های پایین تابش جسم سیاه را به درستی توضیح دهد و از منحنی واگرا می شود از آنجا که این تابع بر مبنای اصول پذیرفته شده و اساسی فیزیک کلاسیک طرح شده بود و اینکه هنوز در آن زمان اصول کوانتوم فیزیک تدوین نشده بود این نتیجه ضربهٔ سختی بر شالوده فیزیک کلاسیک بود که موجب زیر سؤال بردن اصول بدیهی فیزیک کلاسیک گردید.
این اصطلاح اولین بار در ۱۹۱۱ بعدها توسط پائول ارنفست بعد از توضیح این پدیده با کمک نوسانگر پلانک در ۱۹۰۵ بطور مستقل توسط آلبرت اینشتین، لرد رایلی و جیمز جینز زمانی بکار برده شد که هنوز نظریه کوانتوم فیزیک در مراحل ابتدایی تدوین خود قرار داشت.