ند

مثل، مانند، نظیر، همتا، اندادجمع
( اسم ) نوعی ازمعطرات است که ازعود وصندل وجز آنهامیساختندکشته : هوای اوبدوشاهین دل ازبرم بربود که چنگ شاهین ازمشک بودوعنبروند. ( سوزنی آنند. ) توضیح مخترع آنرا آل بختیشوع دانند.
همتا یا ضد یا یار جمع انداد

(نَ دّ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - مثل ، همتا. ۲ - ضد. ج . انداد.
(نَ یا نِ دّ ) [ ع . ] (اِ. ) بوی خوشی مرکب از مشک و عنبر و عود.

ند. [ ن َ ] ( اِ ) رشد. افزونی. نمو. ( برهان قاطع ) ( از رشیدی ) ( انجمن آرا ) ( از جهانگیری ) ( از فرهنگ نظام ) ( آنندراج ) ( فرهنگ خطی ). برومندی. ( فرهنگ خطی ) :
گر بخت را وجاهت و اقبال را ند است
از خدمت محمد بهروز احمد است. || نیکوئی. ( انجمن آرا ) ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ خطی ). خوبی. || دلالت. راهنمائی. || کجی. خمیدگی. ( ناظم الاطباء ). || در عربی بخوری باشد مرکب از عنبرو مشک و عود و بوی آن مقوی دل است و دافع سموم و به فارسی کشته گویند. ( برهان قاطع ). مخفف نَدّ عربی است به معنی قسمی از بخور خوشبو. ( فرهنگ نظام ). نوعی از معطرات که از عود و عنبرو صندل و حصی لبان و امثال آنها برای خلفای عباسی ساخته اند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). و رجوع به ند [ ن َدد/ ن ِدد ] شود :
رنگ و رخ لاله را از ند و عود است خال
شمع و گل زرد را از می و مشک است شم.مجلس به باغ باید بردن که باغ را
مفرش کنون ز گوهر و مسند ز ند بود.وز بهر آنکه روی بود سرخ خوبتر
گلنار روی خویش مورَّد کند همی
وآن نسترن چو ناف بلورین دلبری
کاو ناف را میانه پر از ند کند همی.و خداوند مزاج سرد را به بوی مشک و غالیه و ند علاج باید کرد. ( ذخیره خوارزمشاهی ).
به عاشقی دل و چشم مرا چو شکر و گل
به آب و آتش داد آن شکرلب گل خد
هوای او بد شاهین دل از برم بربود
که چنگ شاهین از مشک بود و عنبر و ند.شمه خلق تو است آنک او را
نکهت عنبر و ند نیست ندید. || به قول اهل لغت ، بوی خوشی است مصنوع و مرکب از مشک و عبیر و صبر، ولی در شعر منوچهری :
تا نبود روضه مبارک محمود
عود نروید در او نه سنبل نه ند
نباتی است. ( یادداشت مؤلف ).

---

ند. [ -َن ْ ] ( ضمیر ) ضمیر متصل فاعلی است برای سوم شخص جمع.
مثال : از مصدر رفتن ، ماضی : رفت + ند = رفتند، مضارع : میرو + ند = میروند و امر: رو + ند = روند. و گاه آن را حذف کنند :
به پالیز زیر گل افشان درخت
نخفت آن سه آزاده نیکبخت.

---

ند. [ ن َدد ] ( ع اِ ) تل بلند. زمین و پشته خاک بلند. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). پشته بزرگ از خاک و گل. ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). اکمة. تل مرتفع. ( المنجد ). || ( مص ) رمیدن شتر. ( تاج المصادر بیهقی ). رمیدن ستوران. ( جهانگیری ) ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). ندید. ندود. نداد. ( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). ندد. ( اقرب الموارد ). || پراکنده رفتن ستوران. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( اقرب الموارد ). || ظاهر شدن چیزی. ( یادداشت مؤلف ).

۱. چوب خوش بو که در آتش می سوزانند، عود.
۲. عنبر.
۳. ترکیب مشک و عنبر.
مثل، مانند، نظیر، همتا.