شکستن لنگ سیزده تعبیریست که به یک رسم متداول نوروزی در میان عشایر و روستائیان برخی نقاط ایران (بویژه عشایر و روستائیان مناطقی از کرمان) اشاره دارد که بر مبنای آن سیزده به صورت فردی پلید یا دیوی منحوس تجسم می یابد که لنگ (پای) او در میانهٔ نوروز و سیزده بدر یا در نیمروز و ظهرگاه این روز شکسته و بدین ترتیب و سعد و برکت و باروری جایگزین نحوست و فقر و خشکسالی می شود.بر اساس این آیین باید تا قبل از شکستن لنگ سیزده از انجام هر کار یا شروع هر فعالیت جدیدی خودداری نمود، امّا پس از این واقعه انجام هرکاری میمون و بابرکت خواهد بود.
سیزده به در
نوروز
از آنجا که عشایر و روستائیان پایبند بدین رسم از جملهٔ کهن ترین اقوام ایرانی محسوب می شوند و فرهنگ و آداب و رسوم رایج در بین آن ها از بکرترین و دست نخورده ترین فرهنگ های رایج در ایران به شمار می رود، بررسی دقیق و جزء به جزء این رسم افزون بر این که بر مقولهٔ نحس یا سعد بودن عدد سیزده در فرهنگ اساطیری ایران دریچه ای تازه می گشاید، از ارتباط آن با تولد زرتشت و به پیامبری رسیدن او خبر می دهد و همین طور به ویژه از مربوط بودن آن با یکی دیگر از مهم ترین اسطوره های کهن ایرانی یعنی نبرد تیشتر با اپوش دیو حکایت دارد.
تیشتر یا همان «تیر» که با نام: «ایزدبانوی باران»، «فرشته باران» یا «ستاره باران» نیز شناخته شده، معادل ستاره ای مشهور به همین نام است که پارسیان بدان نام شباهنگ داده و اعراب آن را معادل با شعرای یمانی خوانده اند. روز سیزدهم فروردین ماه در اساطیر ایران و اعتقادات عصر باستان روز متعلق به این ایزدبانو به شمار می آید و او (بر اساس مندرجات تیشتریشت که یشت متعلق به او در اوستا است)، پیوسته در نبردی حماسی با «اپوشه» یا دیو خشکسالی و قحطی است و سرانجام این الهه در نیم روز یا ظهر گاه روز سیزدهم فروردین بر اپوشه غلبه می کند و وی را شکست می دهد. این لحظه درست معادل با لحظه شکسته شدن لنگ سیزده در اعتقادات فولکلوریک و آیین های عشایر و روستائیان مناطقی از ایران است.
این آیین و اصطلاح مربوط بدان گرچه برای نخستین بار در مورد مردمان ساکن در برخی نواحی شهری و روستایی استان کرمان شرح داده شده، امّا از جمله سنن و آیین هایی است که در دیگر نقاط ایران و برخی کشورهای مجاور نمونه هایی دارد.دکتر مجید ملک محمدی در نوشته ای در روزنامه اطلاعات با عنوان شکستن لنگ سیزده ضمن پرداختن به در نقاط مختلف ایران و به ویژه عشایر و روستائیان ایران با ذکر مثال هایی از نحوه به کار گرفتن عبارت مذکور و شرح ارتباط آن با سیزده نوروز یا همان «سیزده به در» این تعبیر را نوعی اشاره مطایبه آمیز متداول نزد روستائیان و عشایر زادگاه خود (روستای گوغر از توابع بافت) معرفی می کند.
سیزده به در
نوروز
از آنجا که عشایر و روستائیان پایبند بدین رسم از جملهٔ کهن ترین اقوام ایرانی محسوب می شوند و فرهنگ و آداب و رسوم رایج در بین آن ها از بکرترین و دست نخورده ترین فرهنگ های رایج در ایران به شمار می رود، بررسی دقیق و جزء به جزء این رسم افزون بر این که بر مقولهٔ نحس یا سعد بودن عدد سیزده در فرهنگ اساطیری ایران دریچه ای تازه می گشاید، از ارتباط آن با تولد زرتشت و به پیامبری رسیدن او خبر می دهد و همین طور به ویژه از مربوط بودن آن با یکی دیگر از مهم ترین اسطوره های کهن ایرانی یعنی نبرد تیشتر با اپوش دیو حکایت دارد.
تیشتر یا همان «تیر» که با نام: «ایزدبانوی باران»، «فرشته باران» یا «ستاره باران» نیز شناخته شده، معادل ستاره ای مشهور به همین نام است که پارسیان بدان نام شباهنگ داده و اعراب آن را معادل با شعرای یمانی خوانده اند. روز سیزدهم فروردین ماه در اساطیر ایران و اعتقادات عصر باستان روز متعلق به این ایزدبانو به شمار می آید و او (بر اساس مندرجات تیشتریشت که یشت متعلق به او در اوستا است)، پیوسته در نبردی حماسی با «اپوشه» یا دیو خشکسالی و قحطی است و سرانجام این الهه در نیم روز یا ظهر گاه روز سیزدهم فروردین بر اپوشه غلبه می کند و وی را شکست می دهد. این لحظه درست معادل با لحظه شکسته شدن لنگ سیزده در اعتقادات فولکلوریک و آیین های عشایر و روستائیان مناطقی از ایران است.
این آیین و اصطلاح مربوط بدان گرچه برای نخستین بار در مورد مردمان ساکن در برخی نواحی شهری و روستایی استان کرمان شرح داده شده، امّا از جمله سنن و آیین هایی است که در دیگر نقاط ایران و برخی کشورهای مجاور نمونه هایی دارد.دکتر مجید ملک محمدی در نوشته ای در روزنامه اطلاعات با عنوان شکستن لنگ سیزده ضمن پرداختن به در نقاط مختلف ایران و به ویژه عشایر و روستائیان ایران با ذکر مثال هایی از نحوه به کار گرفتن عبارت مذکور و شرح ارتباط آن با سیزده نوروز یا همان «سیزده به در» این تعبیر را نوعی اشاره مطایبه آمیز متداول نزد روستائیان و عشایر زادگاه خود (روستای گوغر از توابع بافت) معرفی می کند.
wiki: شکستن لنگ سیزده