کوه زایی

کوه زایی (به انگلیسی: Orogeny) از حرکت هایی است که پوسته زمین بر روی توده های بزرگ سنگ ها ایجاد می نماید و در مقیاس زمین شناسی مدت زمان آن کم و با شدت زیاد همراه است. این چنین حرکت ها باعث ایجاد چین، گسل و تشکیل کوهها می شود.
خشکی زایی
واژه کوه زایی (Orogenesis)، اولین بار توسط زمین شناس آمریکایی کارل گیلبرت در سال ۱۸۹۰ میلادی برای توصیف فرایند کوه سازی پیشنهاد شد. پیشوند oro در زمین شناسی به معنای کوهستان است. و به حرکاتی از پوسته جامد زمین گفته می شود که نواحی نسبتاً محدودی را شامل شده ولی در این نواحی در زمان نسبتاً کوتاهی شدیداً اثر کرده و ساختمانهای زمین شناسی جدیدی نیز تولید می کنند حرکات کوهزایی گویند.

کوه زایی (orogenesis)
معنای اصلی و تحت اللفظی آن کوه سازی است، اما امروزه این واژه بیشتر برای اشاره به زمین ساخت کوه سازی، در مقابل کوه سازی براثر فرسایش، به کار می رود. کوه زایی براثر حرکات صفحات صلب سازندۀ پوستۀ زمین و بخش بالایی گوشته (← زمین ساخت صفحه ای) صورت می گیرد. وقتی دو صفحه در حاشیۀ مخرب سنگ ها با یکدیگر برخورد کنند، چین می خورند و بالا می آیند. در نتیجه، رشته کوه هایی مانند هیمالیا شکل می گیرد. فرآیندهای همراه با کوه زایی عبارت اند از گسلیدن و روراندگی (← گسل)، چین خوردگی، دگرگونی و ژرفاگرایی (← سنگ_نفوذی). بسیاری از عوارض توپوگرافی کوه ها، مانند چالگاه ها و دره های Uشکل، نتیجۀ فرآیندهای غیرکوه زایی مانند هوازدگی، فرسایش، و یخچالش اند. پدیدۀ هم ایستایی یا بالاآمدن به علت شناوریِ پوستۀ زمین نیز ممکن است بر ریخت نگاری کوه ها اثر بگذارد.