پشتونستان

پَشتونستان یا پختونستان عبارتی است که در نقشه های سیاسی وجود ندارد ولی در گروهی از متون به منطقه ای در افغانستان و پاکستان گفته شده است که اکثر باشنده های آن پشتون اند. بخش پاکستانی (قبلاً هند بریتانیایی) شامل منطقه ای از چترال در شمال تا سیبی در جنوب غربی می گردد. این منطقه در پاکستان بنام منطقه مرزی شمال غرب (صوبه سرحد شمالغرب) نامیده می شود. اما این منطقه همچنان مشهور به افغانیه است که این نام بیانگر روابط قومی باشنده های آن با پشتون های افغانستان است. زبان مردم این منطقه پشتو و زبانهای دیگر است. بسیاری پشتون های افغانستان بر ضد اشغال اتحاد شوروی و جمهوری دمکراتیک افغانستان جنگیدند.
پیشاور
کابل
کویته
قندهار
مردان (پاکستان)
مینگوره
جلال آباد
غزنی
قندوز
خوست
لشکرگاه
دیره اسماعیل خان، پاکستان
پشتون ها
ریشه شناسی · پشتونوالیزبان · ادبیات · فرهنگقبیله ها · پراکندگی
دودمان ها (هوتکی · دودمان لودی · درّانی)پاکستان · افغانستانپشتونستان · پختون خواپشتون سازیپشتون ستیزی

پشتونِستان
(یا: پختونستان) ناحیه ای در ایالت سرحدی شمال غربی پاکستان، در نزدیکی مرز این کشور با افغانستان، به مساحت ۲۷,۲۲۰ کیلومتر مربع. در این منطقه، که ظاهراً دولت مرکزی پاکستان آن را اداره می کند، صدها قبیله و طایفۀ کوچک و بزرگ پشتون سکونت دارند که بزرگ ترین آن ها عبارت اند از اَفریدی ها، خوکیانی ها، خَتَک ها، اتمان خیل ها، جدران ها، و شیتک ها. این ناحیه در جغرافیای سیاسی پاکستان به مناطق قبیله ای فدرال گفته می شود. پشتونستان در زمان ترسیم خط مرزی موسوم به خط دوراند در ۱۳۱۱ق/۱۸۹۳، میان هند، بریتانیا، و افغانستان، و تفکیک برخی نواحی از کشور افغانستان و انضمام آن ها به هند بریتانیا، به وجود آمد. درپی شورش ۱۳۱۵ق/۱۸۹۷، دولت انگلیس با ایجاد ایالت سرحدی شمال غربی که پشتونستان بخشی از آن بود، موافقت کرد. در فاصلۀ میان ایجاد این ایالت و استقلال شبه قارۀ هند از انگلیس در ۱۹۴۷، این منطقه عملاً از حوزۀ اقتدار دولت انگلیس خارج بود. در خلال تقسیم شبه قاره به دو کشور هند و پاکستان، طی یک نظرخواهی که از طرف نیروهای ملی پشتون مردود اعلام شد، بیش از نصف رأی دهندگان، پیوستن به پاکستان را خواستار شدند. دولت افغانستان و همچنین پشتون های استقلال طلب، نتیجۀ نظرخواهی را نپذیرفتند و خواستار استقلال پشتونستان شدند. در ۱۹۴۹، استقلال طلبان پشتون دولت آزاد پشتونستان را تأسیس کردند. پادشاهی افغانستان این دولت را به رسمیت شناخت و در حمایت از آن به جنگ با دولت پاکستان پرداخت. این جنگ بار دیگر در ۱۹۵۰ تکرار شد و با شکست دولت افغانستان به پایان رسید. از ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰، دولت های ایران، امریکا و ترکیه کوشیدند با میانجیگری های خود، که متضمن واردکردن کشور افغانستان به پیمان های ضد شوروی بود، اختلافات این دو کشور را حل کنند؛ اما این کوشش ها نتیجه ای نداد و در ۱۹۶۰ بار دیگر میان دو کشور بر سر پشتونستان و ایالت سرحدی شمال غربی، جنگ درگرفت و مناسبات سیاسی دو کشور قطع شد. با میانجیگری شاه ایران، مناسبات سیاسی دو کشور در ۱۹۶۴، با حفظ مواضع طرفین نسبت به پشتونستان، دوباره برقرار شد. مسئلۀ پشتونستان آزاد در جریان جنگ های داخلی افغانستان و به ویژه در سال های حکومت طالبان، که در واقع تحت الحمایۀ دولت پاکستان بود، در ظاهر به فراموشی سپرده شد.