اسلم

(تلفظ: aslam) (در قدیم) سالم‌تر ، تندرست‌تر ، بی‌خطرتر ؛ (در اعلام) نام ساربان حضرت محمد (ص)؛ نام چند تن از صحابه .

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) مولای علی بن یقطین . رجوع به سلم شود. (تنقیح المقال ج 1 ص 126).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) منقری ابوسعید. محدث است .

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن صبیح . وی متقلد کتابت رسائل ابومسلم خراسانی بود. (الوزراء و الکتّاب ص 56).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) (کوه ...) کوهی است بخراسان که خط سرحدی ایران و روسیه از شمالی ترین قله ٔ آن میگذرد. (از جغرافیای سیاسی کیهان ص 24).

(صبح گلشن ص 3).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن اَیْمَن تیمی مِنْقَری کوفی . خاندان او بطنی از سعد از تمیم اند و جد او منقربن عبیدبن مقاعس است . شیخ طوسی او را در عداد اصحاب باقر شمرده است . (تنقیح المقال ج 1 ص 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن احمد بوتقی ، از مردم بوته ، دهی بمرو. محدث است .

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن احمدبن سعیدبن قاضی الجماعة اسلم بن عبدالعزیز، مکنی به ابوالحسن . او راست : کتاب اغانی زریاب .

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن الحاف بن قضاعة. بروایتی سلمی مادر ابن خزیمة از اجداد رسول (ص ) بنت وی بود. (مجمل التواریخ و القصص ص 228). و رجوع بتاریخ سیستان ص 49 حاشیه ٔ 8 شود.

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن بَجْرة انصاری . ابن ماکولا و دارقطنی او را اسلم بن اوس بن بجرة خوانده اند. گویند پیغمبر اسیران بنی قریظه را باو واگذار کرده است . (تنقیح المقال ج 1 ص 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن جبیرةبن حصین انصاری اوسی اشهلی ، از فرزندان عبدالاشهل . در اسدالغابة و الاصابة او را یاد کرده اند. (تنقیح المقال ج 1 ص 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن حارث بن عبدالمطلب بن هاشم . وی پسر عم پیغمبر (ص ) بوده و درعداد صحابه شمرده شده است . (تنقیح المقال ج 1 ص 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن زرعة الکلابی . ابن زیاد وی را با دوهزار تن بجنگ ازارقه فرستاد. رجوع بعقدالفرید چ محمد سعید العریان ج 1 ص 115 و 166 و ج 2 ص 230و 231 و البیان و التبیین چ سندوبی ج 2 ص 50 شود.

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن زید الجهنی . از برگزیدگان عباد اسکندریه . ابراهیم بن ادهم گوید در اسکندریه مردی را دیدار کردم که او را اسلم بن زیدالجهنی گفتندی ، مرا گفت : کیستی ؟ گفتم : جوانی از مردم خراسان . گفت : چه ترا بخروج از دنیا واداشته ؟ گفتم زهد در آن و امید بثواب خدای تعالی . گفت : ان العبد لایتم رجاؤه لثواب اﷲ تعالی حتی یحمل نفسه علی الصبر. مردی که همراه وی بود او را گفت : صبر چیست ؟ گفت : ان ادنی منازل الصبر أن یروض العبد نفسه علی احتمال مکاره الانفس . من گفتم : سپس چه ؟ گفت : اذا کان محتملاً للمکاره اورث اﷲ قلبه نوراً. گفتم : این نور چیست ؟ گفت :سراج یکون فی قلبه یفرق بین الحق و الباطل و المتشابه . سپس گفت : یا غلام ایاک اذا صحبت الاخیار و جاریت الابرار أن تغضبهم علیک لأن ّ اﷲ تعالی یغضب لغضبهم ویرضی لرضاهم و ذلک ان الحکماء هم العلماء هم الراضون عن اﷲ اذا سخط الناس . یا غلام احفظ عنی و اعقل و احتمل و لاتعجل ایاک و البخل . گفتم : بخل چیست ؟ گفت : اماالبخل عند اهل الدنیا فهو ان یکون الرجل ضنیناً بماله و اما عند اهل الاَّخرة فهو الذی یضن بنفسه عن اﷲ قلبه الهدی و التقی و اعطی السکینة و الوقار و الحلم الراجح و العقل الکامل . (صفةالصفوة ج 4 صص 303-304).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن سدرة. حکایت کرده اند که سه تن از طی در بقعه ای اجتماع کردند و آن سه ، مرامربن مرة و اسلم بن سدرة و عامربن جدرة باشند. ایشان خط را وضع کردند و هجای عربی را با هجای سریانی قیاس کردند و آن خط را بقومی از مردم ابعار تعلیم کردند. (عقدالفرید چ محمد سعید العریان ج 4 ص 242). و رجوع به الوزراء و الکتّاب ص 1 و سبک شناسی ج 1 ص 92 شود.

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن عائذ مدنی . شیخ طوسی او را در عداد صحابه ٔ صادق (ع ) شمرده است . (تنقیح المقال ج 1 ص 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن یزید ابوعمران تُجیبی . از مشاهیر روات حدیث در مصر. وی از ابوایوب و عقبةبن عامر روایت دارد و یزیدبن ابی حبیب از او روایت کند و النسائی او را ثقه دانسته است . وی در مصر وجاهتی بکمال داشت و امرا بفتاوی وی عمل می کردند. (حسن المحاضرة سیوطی ج 1 ص 114).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابوتراب . شیخ طوسی او را در عداد اصحاب صادق شمرده و گوید، معاویةبن وهب از وی روایت کند. (تنقیح المقال ج 1 ص 124).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابوخالد، مولی عمربن الخطاب . تابعی است .

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابورافع القبطی ، مولی رسول اﷲ صلوات اﷲ علیه . صحابی است . و نام او را ابراهیم یا هرمز یا سالم ضبط کرده اند. شیخ طوسی در رجال اورا اسلم خوانده گوید: مولی رسول اﷲ است ، نجاشی او راابورافع اسلم خوانده . وی بنده ٔ عباس عم پیغمبر بود و چون اسلام آورد آزاد گردید. سپس نقل کند که او در مکه ایمان آورده مهاجرت کرد و بعد از پیغمبر در جنگهابا علی شرکت کرد. و در کوفه مدیر بیت المال علی بود و دو پسر وی عبیداﷲ و علی کاتب بیت المال شدند. مؤلف اسدالغابة گوید: نام او هرمز بود، و بقول دیگر نام او را ثابت گفته و گوید قبطی بود و بنده ٔ عباس بود ووی او را به پیغمبر هدیه کرد، پس در مکه مسلمان شد و هجرت گزید و چون خبر اسلام آوردن عباس را بپیغمبر رسانید پیغمبر او را آزاد کرد. برخی وفات او را بسال 46 هَ . ق . نوشته اند. شرح احوال او در الوجیزة و بلغة، و مشترکات طریحی ، و کاظمی ، و رجال بحرالعلوم و جزآن آمده است . بحرالعلوم گوید: خانواده ٔ آل ابی رافع از خاندانهای مهم شیعه محسوبند. و نجاشی روایاتی از او نقل کرده است . (تنقیح المقال ج 1 ص 9 و 10 و 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) ابوریاح . محدث است .

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) حادی . او و رافع دو حُدی ̍ سرا بودند و برای شتران پیغمبر حُدی ̍ میخواندند. (تنقیح المقال ج 1 ص 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) رجوع به شقّانی شود.

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) شقانی ابن فضل . محدث است .

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) قَوّاس (کمانگر). وی مکی بود. شیخ طوسی در رجال خود او را یک بار در عداد اصحاب باقر(ع ) و بار دیگر در زمره ٔ اصحاب صادق (ع ) شمرده است . علامه ٔ حلی در قسم دوم خلاصةالاقوال گوید وی مولای محمدبن الحنفیة بود و سرّی از محمدبن علی باقر(ع )فاش ساخت . پس آن حضرت بخشم شد و گفت : اگر همه ٔ مردم شیعه ٔ ما بودند سه ربع ایشان شکاک بودند و یک ربع دیگر احمق . کشی نیز این روایت را از حمدویه از ایوب بن نوح از صفوان از عاصم از سلاربن سعید جمحی نقل کرده است . شیخ عبداﷲ مامقانی بر این روایت اشکالاتی وارد ساخته است . رجوع به تنقیح المقال ج 1 ص 125 و 126 شود.

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) مولای ابن المدینة. شیخ طوسی در رجال خود او را در عداد اصحاب حسین (ع ) شمرده است . (تنقیح المقال ج 1 ص 126).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) نام ساربان رسول صلی اﷲعلیه وآله و او رفیق رافع بوده است . (از قاموس الاعلام ترکی ).

(عیون الاخبار ابن قتیبه ج 3 ص 265).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) نام مولی عمربن خطاب . وی سپس بخدمت رسول صلوات اﷲعلیه رفت ولی حدیثی از آن حضرت نقل نمیکند و از ابوبکر، عمر، عثمان و اصحاب دیگر روایت دارد و در روایت موثق است . و نظر بروایتی از اهالی یمن است و بروایت دیگر حبشی است .در سال 11 هَ . ق . رسول (ص ) او را از عمر بخرید و در سنه ٔ 80 هَ . ق . در 114 سالگی درگذشت . (از قاموس الاعلام ترکی ). و رجوع بذکر اخبار اصبهان ج 1 ص 228 شود.

اسلم . [ اَ ل َ ] (اِخ ) وی پدر زیدبن اسلم و جد عبداﷲبن زیدبن اسلم است . (المعرب جوالیقی چ احمد محمد شاکرص 72) (سیره ٔ عمربن عبدالعزیز ص 6).

اسلم . [ اَ ل َ ] (اخ ) ابن عمرو، مولی حسین بن علی (ع ). وی از شهدای روز عاشوراست . صاحبان مقاتل نوشته اند که حسین (ع ) او را پس از مرگ برادر خود حسن خریداری کرد و بفرزندش علی بن الحسین بخشید. پدر او عمرو ترک بود و خود اسلم کاتب حسین بن علی بود، و از مدینه با او بمکه و کربلا آمد و کشته شد. (تنقیح المقال ج 1 ص 125).

اسلم . [ اَ ل َ ] (ع ن تف ، اِ) یا عِرْق ِ اسلم . باسلیق ابطی است . یعنی رگ باسلامت تر و باسلیق ابطی را باسلامت تر از بهر آن گفته اند که اندر زیر آن شریان نیست و اندر زیر باسلیق مادیان شریان است . و نیش رگ زن بخطا بشریان نیاید. (از ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).

اسلم . [ اَ ل َ ] (ع ن تف ) نعت تفضیلی از سلامت . سالم تر. بسلامت تر. درست تر. سلیم تر. بی گزندتر: اسلم طرق این است ... اسلم شقوق فلان است .

اسلم . [ اَ ل َ ] (ع اِ) طفی . شاخه های مقل .

اسلم . [ اَ ل َ ](اِخ ) ابن سهل بن اسلم بن زیادبن حبیب رزاز، معروف به نحشل واسطی و مکنی به ابوالحسن . حافظ سلفی در سوءالاتی که از خمیس حوزی کرده آرد: اسلم منسوب است به «محلةالرزازین »، و آن محله ٔ سفلی است به واسط، و مسجد وخانه ٔ وی بدانجا بود، او مردی ثقه ٔ و امام است ... جد مادری او ابومحمد وهب بن بقیه است که وی را وهبان نیز گویند. نحشل تاریخ واسط را گرد آورد و نامهای اهل آن را ضبط و طبقات آنان را مرتب کرد. در حفظ و اتقان کس را بر او مزید نبود و در حدود سال 288 هَ . ق . وفات کرد. ابوبکر محمدبن عثمان بن سمعان معدل که در حفظ و اتقان مانند او، و در بیشتر شیوخ وی شریک او بود، و پیش از سنه ٔ330 وفات کرده است ، تاریخ اسلم را از او روایت کرده . (معجم الادبا چ مارگلیوث ج 2 ص 256).

اسلم . [ اَ ل ُ ] (ع اِ) ج ِ سَلم .

اسلم . [ اَل َ ] (اِخ ) ابن عبدالملک ابوعبدالملک . تابعی است .

اسلم . [اَ ل َ ] (ع اِ) مؤلف عقدالفرید آرد: قال الشاعر:
و اذا تکون کریهة فرَّجتها
اَدعو باَسلم مَرة ورَباح .
یرید التطیرباسلم و رباح ، للسلامة والربح .
(عقدالفرید چ محمد سعید العریان ج 2 ص 140).

اسلم .[ اَ ل َ ] (اِخ ) ابن عدی بن حارثةبن مزیقیاء. جدی است جاهلی . فرزندان وی بطنی از خزاعه اند و منسوب بدو اسلمی است . (سبائک الذهب ص 66) (اعلام زرکلی ج 1 ص 101).

اسلم .[ اَ ل َ ] (اِخ ) طوسی . رجوع بمحمد اسلم طوسی شود.

اسلم .[ اَ ل َ / ل ُ ] (ع اِ) نامی از نامهای مردان عرب .