کلمه جو
صفحه اصلی

هدفمندسازی یارانه ها در ایران

دانشنامه عمومی

هدفمندسازی یارانه ها در ایران یکی از مهم ترین بخش ها و نمایان ترین بخش طرح تحول اقتصادی است که به تغییر فرایند دادن یارانه ها می انجامد. در این فرایند با حذف تدریجی یارانه ها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و سایر اقلام در ایران نوع دادن تغییر می کند که بخشی از این یارانه های حذف شده (۶۰ درصد در سال ۱۳۹۰) به صورت نقدی به مردم پرداخت می شود و سایر درآمد این کار صرف کارهای عمرانی و فرهنگی می شود. این کار در اواخر دههٔ ۱۳۸۰ به اجرا گذاشته شد و بخش عمدهٔ آن در دههٔ ۱۳۹۰ انجام خواهد شد. از هدفمندسازی یارانه ها به عنوان بزرگترین طرح تاریخ اقتصادی ایران نام برده می شود. بنابر آمار رسمی وزارت امور اقتصاد و دارایی، فاز اول این طرح با شکست روبرو شد و موجب ورود خانوارهای بیشتری به زیر خط فقر شد.
در آغاز اجرای طرح (۱۳۸۹) قیمت دلار ۱۱۰۰ تومان (قیمت بنزین: ۰٫۳۱۸ دلار)
در ۹ شهریور ۱۳۹۲ قیمت دلار ۳۲۶۵ تومان (قیمت بنزین: ۰٫۲۱۴ دلار)
غلامرضا مصباحی مقدم رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی دربارهٔ اهداف هدفمند کردن یارانه ها این دلایل را ذکر کرده است: شکل گیری ساختار اقتصادی ایران بر مبنای سوخت ارزان که منجر به تولید با کیفیت پایین، عدم توانایی رقابت با دیگران و عدم تلاش برای مصرف بهینهٔ سوخت در ایران شده است (وی در اینباره مثال زده است: قیمت گازوییل در ایران ۵/۱۶ تومان و در ترکیه ۱۸۰۰ تومان است، اما هزینهٔ حمل ونقل در ترکیه ارزان تر از حمل ونقل در ایران است. یک عامل این توفیق ترکیه این است که ناوگان حمل ونقل خود را اصلاح کرده که پس از اصلاحات اقتصادی ترکیه، صورت گرفته است، که نمونهٔ موفق اصلاح قیمت حامل های انرژی هم به شمار می رود. یک سوم درآمد ترکیه ناشی از مالیات برق، گازوئیل و بنزین است).
سوخت و مواد غذایی ارزان موجب اسراف و سوءمصرف در میان مردم شده است. توصیهٔ بانک جهانی مبنی بر اختصاص یارانه به تولیدکنندگان و نه مصرف کنندگان نیز از دلایل این امر بوده است. همچنین از اثرات مهم این طرح از بین رفتن فاصلهٔ طبقاتی می شود چرا که در گذشته بیشتر یارانه ها را دهک های بالای جامعه مصرف می کردند.
یک کارشناس، بهبود بازده اقتصادی جامعه، جلوگیری از افزایش بی رویهٔ مصرف سوخت و مقابله با تحریمات غرب، و رسیدگی به مستضعفین و از بین بردن فاصلهٔ طبقاتی در ایران را از اهداف این طرح برشمرده است.


کلمات دیگر: