زُبَیْده بنت جعفر (۷۶۶ - ۸۳۱م)، همچنین شناخته شده به زبیده هاشمیّه (نسب:زبیده بنت جعفر بن منصور) دختر عمو، همسر هارون الرشید و مادر امین بود وی یکی از تواناترین و زیرک ترین زنان عصر خود بود. نامش «أمة العزیز» بود، اما به زبیده مشهور شد؛ گویند پدربزرگش منصور او را برای سفیدرویی، زیبائی و تابناکی، «زبیده» نامید. عین زبیده در مکه به او منسوب است. پس از مرگ هارون الرشید و قتل امین، مردان مأمون او آزار دادند، سپس زبیده به مأمون شکایت نامه ای نگاشت و مأمون او را اکرام کرد و در کاخِ دارالخلافه اسکان داد.
زبیده بسیار به حجاج رسیدگی می کرد و بناهایی در راهِ حج به دستور او ساخته می شد، او را باتقوا، پرهیزکار و نیکوکار توصیف کردند. ۱۰۰ ندیمهٔ حافظ قرآن داشت. اخبار و حکایت های بسیاری از او در کتاب های ادبیات عربی و فارسی هست. نشست های حفظ و قرائت قرآن در محافل ادبی نزد او برگزار می شد و نویسندگان و مورّخان، زمزمهٔ کنیزان زبیده که قرآن را تلاوت می کردند را به صدای زنبورها تشبیه کرده اند.
زبیده بسیار به حجاج رسیدگی می کرد و بناهایی در راهِ حج به دستور او ساخته می شد، او را باتقوا، پرهیزکار و نیکوکار توصیف کردند. ۱۰۰ ندیمهٔ حافظ قرآن داشت. اخبار و حکایت های بسیاری از او در کتاب های ادبیات عربی و فارسی هست. نشست های حفظ و قرائت قرآن در محافل ادبی نزد او برگزار می شد و نویسندگان و مورّخان، زمزمهٔ کنیزان زبیده که قرآن را تلاوت می کردند را به صدای زنبورها تشبیه کرده اند.
wiki: زبیده بنت جعفر