میرزا ابوطالب زنجانی

میرزا ابوطالب زنجانی (۱۲۵۹ ه‍.ق – ۱۳۲۹ ه‍. ق) عالم اصولی و فقیه امامی بود. او با علمای اعلم هم عصر خود مانند آخوند خراسانی مخالفت آشکار می کرد و برخلاف روحانیون مشروطه خواه مانند سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی در مقابل انقلاب مشروطه از محمدعلی شاه حمایت می نمود و با سفارت انگلیس روابط خوبی داشت.نبو
فرزند میرزا ابوالقاسم زنجانی. در ۱۸ ذی القعده ۱۲۵۹ (۱۲۱۹ خورشیدی) در زنجان متولد شد. خاندان پدری او از دوران صفویه مقام مرجعیت و قضاوت شهر زنجان را داشتند. تحصیلات مقدماتی را در زادگاهش آغاز کرد و سپس رهسپار قزوین شد. در ۱۲۷۸ به نجف رفت و در درس مرتضی انصاری و شیخ راضی شرکت کرد. او از برجسته ترین شاگردان سید حسین کوه کمری تبریزی بود، چهارسال از درس کوه کمری بهره برد و از او اجازهٔ اجتهاد گرفت. در سنّ چهل سالگی به ایران بازگشت و در تهران اقامت گزید. جایگاه علمی و تبحر او در شاخه های متفاوت علوم دینی، سبب شد در اندک مدتی در زمرهٔ علمای مشهور تهران درآید.
او بیش تر وقت خود را به تألیف کتاب و تدریس گذراند. او هرچند از مجالس درس خارج فقه خود برای تبلیغ اصول دموکراسی و حقوق بشر و تعریف از پیشرفت های کشورهای اروپایی بهره می برد و شاگردانش را تشویق به آزادی خواهی می کرد، اما مخالف انقلاب مشروطه بود و در دربار محمدعلی شاه در مخالفت برای بی اثر کردن فتاوای علمای نجف مانند آخوند خراسانی و علمای مشروطه خواه در ایران مانند سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی، فتوا می داد.
زنجانی از آغاز سکونت در تهران رفته رفته با دربار قاجار ارتباط پیدا کرد، تا جایی که مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه برای استخاره به او مراجعه می کردند. محمدعلی شاه در استبداد صغیر، مجلس شورای ملی را با استخارهٔ او به توپ بست. او در دورهٔ مشروطه، به صف سلطنت طلبان پیوست و از عین الدوله حمایت کرد. زنجانی در ۱۵ ربیع الاول ۱۳۲۹ (۲۴ اسفند خورشیدی) در سن شصت و نه سالگی در تهران درگذشت و در مشهد در کنار مزار شیخ بهایی دفن شد.

[ویکی فقه] میرزا ابو طالب (محمد) زنجانی، فرزند میرزا ابو القاسم زنجانی ، در ۱۸ ذی القعده ۱۲۵۹ ق، برابر با ۱۲۱۹ ش، در زنجان متولد شد.
خاندان پدری او از دوره صفویه مقام مرجعیت و قضاوت شهر زنجان را داشتند. تحصیلات مقدماتی را در زادگاهش آغاز کرد و سپس رهسپار قزوین شد. در سال ۱۲۷۸ به نجف رفت و در درس شیخ مرتضی انصاری و شیخ راضی شرکت کرد. او، همراه با دو برادرش، آیة الله میرزا ابو المکارم و آیة الله آمیرزا ابو عبدالله از برجسته ترین شاگردان آیة الله سید حسین کوه کمری تبریزی بود. چهار سال از درس وی بهره برد و از او اجازه اجتهاد گرفت. در سن چهل سالگی به ایران بازگشت و در تهران اقامت گزید. جایگاه علمی و تبحر او در شاخه های متفاوت علوم دینی، سبب شد در اندک مدتی در زمره علمای مشهور تهران درآید. او، علاوه بر فارسی و آذری، با زبان های فرانسه، عربی و ترکی استامبولی آشنایی داشت. وی، با نظریات متفکران اروپایی هم عصر خود، از جمله توماس مالتوس و داروین آشنا بود و در نوشته های خود از آراء این متفکران استفاده می کرد. محکمه شرعی او در تهران معتبر بود و اغلب پرونده های قضایی سفارت بریتانیا در محکمه او رسیدگی می شد. رحلتاو، بیشتر وقت خود را به تالیف کتاب و تربیت شاگرد گذراند. وی، در ۱۵ ربیع الاول ۱۳۲۹ ق، برابر با ۱۲۸۹ ش، در سن شصت و نه سالگی، در تهران درگذشت و در مشهد در کنار مزار شیخ بهایی دفن شد.