بستن، مقیدکردن، پابندکردن، سودبرداشتن
( مصدر ) ۱- بستن مقید کردن . ۲- نسبت دادن انتساب کردن .
( مصدر ) ۱- بستن مقید کردن . ۲- نسبت دادن انتساب کردن .
بربستن
فرهنگ فارسی
فرهنگ معین
(بَ بَ تَ ) (مص م . ) مقید کردن .
لغت نامه دهخدا
بربستن. [ ب َ ب َ ت َ ] ( مص مرکب ) بستن. ( ناظم الاطباء ). سد. بند کردن. گرد چیزی در آوردن :
تو مپسند بیداد بیدادگر
بگفت این و بربست زرین کمر.
و آلوده بکافور و بشنگرف بناگوش.
ای حکمت را نثر تو بربسته بمسطر.
بخاکش داد و آمد باد در دست.
تا زاغ بباغ اندر بگشاد فصاحت
بربست زبان از طرب و لحن اغانیش.
بیاورد شاپور چندان سپاه
که بر مور و بر پشه بربست راه.
آب را بربست دست و باد را بشکست پای
تا نه زآب آید گزندو نه ز باد آید بلا.
- دست بربستن ؛ بند برنهادن به دست. به بند کردن دست :
یکی را عسس دست بربسته بود
همه شب پریشان و دلخسته بود.
بزد نای روئین و بربست کوس
بیاراست لشکر چو چشم خروس.
فلک بربستی و دوران گشادی
جهان و جان و روزی هر سه دادی.
زمانی پیش مریم تنگ بنشست
در شادی بروی خویش بربست.
جزاول حسابی که سربسته بود
وز آنجا خرد چشم بربسته بود.
شب صد چشم هر صد چشم بربست.
برو جان بابا در اخلاص پیچ
که نتوانی از خلق بربست هیچ.
تو مپسند بیداد بیدادگر
بگفت این و بربست زرین کمر.
فردوسی.
بربسته گل از شوشتری سبزنقابی و آلوده بکافور و بشنگرف بناگوش.
ناصرخسرو.
ای معنی را نظم خردسنج تو میزان ای حکمت را نثر تو بربسته بمسطر.
ناصرخسرو.
برسم مهترانش حله بربست بخاکش داد و آمد باد در دست.
نظامی.
- بربستن زبان ؛ خاموش شدن : تا زاغ بباغ اندر بگشاد فصاحت
بربست زبان از طرب و لحن اغانیش.
ناصرخسرو.
|| سد کردن. مانع ایجاد کردن : بیاورد شاپور چندان سپاه
که بر مور و بر پشه بربست راه.
فردوسی.
|| بسته شدن بواسطه یخ و منجمد شدن و افسرده شدن. || آماده و مهیا شدن. ( ناظم الاطباء ). || بند کردن. مقابل جاری کردن. جلوگیری کردن از حرکت : آب را بربست دست و باد را بشکست پای
تا نه زآب آید گزندو نه ز باد آید بلا.
خاقانی.
تو جمله جیحونها را که سر در این دریا دارند بربند تا من جمله بیک دم بخورم. ( سندبادنامه ).- دست بربستن ؛ بند برنهادن به دست. به بند کردن دست :
یکی را عسس دست بربسته بود
همه شب پریشان و دلخسته بود.
سعدی.
- بربستن کوس ؛ قرار دادن کوس بر پشت اسبی یا اشتری یا فیلی : بزد نای روئین و بربست کوس
بیاراست لشکر چو چشم خروس.
فردوسی.
|| ساختن. آفریدن : فلک بربستی و دوران گشادی
جهان و جان و روزی هر سه دادی.
نظامی.
|| فراز کردن. مقابل گشودن : زمانی پیش مریم تنگ بنشست
در شادی بروی خویش بربست.
نظامی.
- چشم بربستن ؛ بستن چشم. مجازاً بی توجهی || نابینائی : جزاول حسابی که سربسته بود
وز آنجا خرد چشم بربسته بود.
نظامی.
چو روز آیینه خورشید دربست شب صد چشم هر صد چشم بربست.
نظامی.
|| ربط. ربیط. ( منتهی الارب ). پیوستن. پیوند دادن. بهم مربوط کردن. || فائده برداشتن. منتفع شدن : از او بربست ؛ از او منتفع شد. ( آنندراج ) : برو جان بابا در اخلاص پیچ
که نتوانی از خلق بربست هیچ.
سعدی.
بربستن . [ ب َ ب َ ت َ ] (مص مرکب ) بستن . (ناظم الاطباء). سد. بند کردن . گرد چیزی در آوردن :
تو مپسند بیداد بیدادگر
بگفت این و بربست زرین کمر.
بربسته گل از شوشتری سبزنقابی
و آلوده بکافور و بشنگرف بناگوش .
ای معنی را نظم خردسنج تو میزان
ای حکمت را نثر تو بربسته بمسطر.
برسم مهترانش حله بربست
بخاکش داد و آمد باد در دست .
- بربستن زبان ؛ خاموش شدن :
تا زاغ بباغ اندر بگشاد فصاحت
بربست زبان از طرب و لحن اغانیش .
|| سد کردن . مانع ایجاد کردن :
بیاورد شاپور چندان سپاه
که بر مور و بر پشه بربست راه .
|| بسته شدن بواسطه ٔ یخ و منجمد شدن و افسرده شدن . || آماده و مهیا شدن . (ناظم الاطباء). || بند کردن . مقابل جاری کردن . جلوگیری کردن از حرکت :
آب را بربست دست و باد را بشکست پای
تا نه زآب آید گزندو نه ز باد آید بلا.
تو جمله ٔ جیحونها را که سر در این دریا دارند بربند تا من جمله بیک دم بخورم . (سندبادنامه ).
- دست بربستن ؛ بند برنهادن به دست . به بند کردن دست :
یکی را عسس دست بربسته بود
همه شب پریشان و دلخسته بود.
- بربستن کوس ؛ قرار دادن کوس بر پشت اسبی یا اشتری یا فیلی :
بزد نای روئین و بربست کوس
بیاراست لشکر چو چشم خروس .
|| ساختن . آفریدن :
فلک بربستی و دوران گشادی
جهان و جان و روزی هر سه دادی .
|| فراز کردن . مقابل گشودن :
زمانی پیش مریم تنگ بنشست
در شادی بروی خویش بربست .
- چشم بربستن ؛ بستن چشم . مجازاً بی توجهی || نابینائی :
جزاول حسابی که سربسته بود
وز آنجا خرد چشم بربسته بود.
چو روز آیینه ٔ خورشید دربست
شب صد چشم هر صد چشم بربست .
|| ربط. ربیط. (منتهی الارب ). پیوستن . پیوند دادن . بهم مربوط کردن . || فائده برداشتن . منتفع شدن : از او بربست ؛ از او منتفع شد. (آنندراج ) :
برو جان بابا در اخلاص پیچ
که نتوانی از خلق بربست هیچ .
من چه بربسته ام از لؤلؤی لالای سخن
کاش چون لاله دهان سخنم بودی لال .
با آنکه در میان تو دل بست عالمی
کس زان میان بغیر کمر هیچ برنبست .
|| چیزی به دروغ بکسی نسبت دادن . (یادداشت بخط مؤلف ). به دروغ منتسب کردن : اقاله مالم یقل ؛ بربست بر وی سخنی را که او نگفته بود. (منتهی الارب ). || مجازاً کوک کردن و آماده کردن ساز.
- رود بربستن ؛ کوک کردن و آماده کردن رود :
سرکش بربست رود باربدی زد سرود
وز می سوری درود سوی بنفشه رسید.
تو مپسند بیداد بیدادگر
بگفت این و بربست زرین کمر.
فردوسی .
بربسته گل از شوشتری سبزنقابی
و آلوده بکافور و بشنگرف بناگوش .
ناصرخسرو.
ای معنی را نظم خردسنج تو میزان
ای حکمت را نثر تو بربسته بمسطر.
ناصرخسرو.
برسم مهترانش حله بربست
بخاکش داد و آمد باد در دست .
نظامی .
- بربستن زبان ؛ خاموش شدن :
تا زاغ بباغ اندر بگشاد فصاحت
بربست زبان از طرب و لحن اغانیش .
ناصرخسرو.
|| سد کردن . مانع ایجاد کردن :
بیاورد شاپور چندان سپاه
که بر مور و بر پشه بربست راه .
فردوسی .
|| بسته شدن بواسطه ٔ یخ و منجمد شدن و افسرده شدن . || آماده و مهیا شدن . (ناظم الاطباء). || بند کردن . مقابل جاری کردن . جلوگیری کردن از حرکت :
آب را بربست دست و باد را بشکست پای
تا نه زآب آید گزندو نه ز باد آید بلا.
خاقانی .
تو جمله ٔ جیحونها را که سر در این دریا دارند بربند تا من جمله بیک دم بخورم . (سندبادنامه ).
- دست بربستن ؛ بند برنهادن به دست . به بند کردن دست :
یکی را عسس دست بربسته بود
همه شب پریشان و دلخسته بود.
سعدی .
- بربستن کوس ؛ قرار دادن کوس بر پشت اسبی یا اشتری یا فیلی :
بزد نای روئین و بربست کوس
بیاراست لشکر چو چشم خروس .
فردوسی .
|| ساختن . آفریدن :
فلک بربستی و دوران گشادی
جهان و جان و روزی هر سه دادی .
نظامی .
|| فراز کردن . مقابل گشودن :
زمانی پیش مریم تنگ بنشست
در شادی بروی خویش بربست .
نظامی .
- چشم بربستن ؛ بستن چشم . مجازاً بی توجهی || نابینائی :
جزاول حسابی که سربسته بود
وز آنجا خرد چشم بربسته بود.
نظامی .
چو روز آیینه ٔ خورشید دربست
شب صد چشم هر صد چشم بربست .
نظامی .
|| ربط. ربیط. (منتهی الارب ). پیوستن . پیوند دادن . بهم مربوط کردن . || فائده برداشتن . منتفع شدن : از او بربست ؛ از او منتفع شد. (آنندراج ) :
برو جان بابا در اخلاص پیچ
که نتوانی از خلق بربست هیچ .
سعدی .
من چه بربسته ام از لؤلؤی لالای سخن
کاش چون لاله دهان سخنم بودی لال .
جمال الدین سلمان (آنندراج ).
با آنکه در میان تو دل بست عالمی
کس زان میان بغیر کمر هیچ برنبست .
سلمان .
|| چیزی به دروغ بکسی نسبت دادن . (یادداشت بخط مؤلف ). به دروغ منتسب کردن : اقاله مالم یقل ؛ بربست بر وی سخنی را که او نگفته بود. (منتهی الارب ). || مجازاً کوک کردن و آماده کردن ساز.
- رود بربستن ؛ کوک کردن و آماده کردن رود :
سرکش بربست رود باربدی زد سرود
وز می سوری درود سوی بنفشه رسید.
کسائی .
فرهنگ عمید
۱. بستن، مقید کردن، پابند کردن.
۲. آماده کردن.
۳. (مصدر لازم ) فایده برداشتن، سود برداشتن.
۲. آماده کردن.
۳. (مصدر لازم ) فایده برداشتن، سود برداشتن.
واژه نامه بختیاریکا
ور وَندِن
کلمات دیگر: