پیخسته

(پَ خُ تِ یا پِ خَ تِ ) (ص مف . ) ۱ - لگدمال شده . ۲ - درمانده شده .

پیخسته. [ پ َ / پ ِ خ َ ت َ / ت ِ ] ( ن مف مرکب ) نعت مفعولی از پیخستن . لگدمال شده. پاسپرشده. پی سپرده. لگدکوب. پامال. پایمال. خسته شده به پی. پای خست. پای کوب شده. زیر لگد مضمحل گردیده. در زیر پای نرم شده. ( برهان ) :
من مانده بخانه در پیخسته و خسته
بیمار و به تیمار و نژند و غم خورده ( کذا ).کوفته را کوفتند و سوخته را سوخت
وین تن پیخسته را بقهر بپیخست.ز بس کش بخاک اندرون گنج بود
ازو خاک پیخسته را رنج بود.پیل پیخسته صمصام تو بیند اندام
شیر پیرایه ٔاسبان تو بیند چنگال.بررفتنیم اگر چه درین گنبد
بیچاره ایم و بسته و پیخسته.پی پیل پیخسته در دام او
سران را خبه در خم خام او.شیر آرغده اگر پیش تو آید بنبرد
پیل آشفته اگر گرد تو گردد بجدال ؟
|| درمانده. ( صحاح الفرس ). بیچاره. عاجز و درمانده. ( برهان ). بتعب افتاده :
دلخسته و محرومم و پیخسته و گمراه
گریان بسپیده دم و نالان بسحرگاه.|| پیخست. ( برهان ) ( جهانگیری ). دیوار کنده. ( برهان ). || مردم یا جانوری که در خانه گرفتار کنند و راه بیرون رفتن نداند. ( فرهنگ اسدی نخجوانی ). محبوس و گرفتار. ( برهان ).کسی بود که در جایی ماند که راهش نباشد الا بسختی. ( لغت فرس اسدی ). پیخست. || بدبو و متعفن. ( برهان ). || آکنده. بزور پرکرده. ( برهان ). || ( اِمص مرکب ) گمان بردن. ( برهان ). نیز رجوع به پای خست و آب خست و پیخست شود.

۱. پای خست، پایمال شده، لگدکوب شده.
۲. خسته، درمانده.
۳. ناتوان، عاجز: دل خسته و محرومم و پی خسته و گمراه / گریان به سپیده دم و نالان به سحرگاه (خسروانی: شاعران بی دیوان: ۱۲۰ ).