دیدبان

ساعة یدویة

نگاهبان، سربازیاقراول که بالای بلندی بایستد
دیده بان .
( صفت ) ۱ - ماموری که بالای دیدگاه ایستد و هر چه از دور بیند بمافوق خبر دهد . ۲ - نگاهبانان قراول .

دیدبان. [ دَ دَ ]( معرب ، اِ ) در اصل دیذه بان و معرب شده است. ( از تاج العروس ). دیدب ، نگاهبان که معرب است. ( از منتهی الارب ). رقیب. ( اقرب الموارد ). ج ، دیادبة. ( یادداشت مؤلف ). || طلیعه ( فارسی و معرب ): دیدبان المراکب ، راهنمای آن. ( از اقرب الموارد ). طلایه. دیدبان ودیذبان به معنی طلایه فارسی معرب است. ( از المعرب جوالیقی ص 141 ). در اصل دیذه بان بود و چون معرب گردید ذال بدال تبدیل شد و حرکت آن تغییر یافت. ( از تاج العروس ). ادی شیر گوید که مرکب از «دید» بمعنی نگاه و «بان » بمعنی صاحب است. ( الالفاظ الفارسیة المعربة ).

---

دیدبان. [ دی دَ ] ( اِ مرکب ) ( از: دید +بان ، پسوند حفاظت ). دیده بان. دیدوان. شخصی را گویندکه بر جای بلند مانند سر کوه و بالای کشتی نشیند و هرچه از دور بیند خبر دهد و او را بعربی ربیئة خوانند. ( برهان ) ( ناظم الاطباء ). کسی که بالای بلندی نشسته آمدن دشمن را می پاید. ( فرهنگ نظام ). دیده دار. ( جهانگیری ). شخصی که بر جای بلند نشسته نظر در اطراف گمارد و از آمدن فوج دشمن قلعه نشینان را خبر میداده. ( غیاث ) ( بهار عجم ) ( آنندراج ). دیده. دیده بان :
فرستاد بر هر سویی دیدبان
چنان چون بد آیین آزادگان.سپهدارشان دیدبان برگزید
فرستاد و دیده بدیده رسید.روی شاددل با یکی کاروان
بدان سان که نشناسدت دیدبان.یکی دیدبان آمد از دیدگاه
سخن گفت با او ز ایران سپاه.سپه دیدبان کردش و پیشرو
درفشش کشیدند و شد پیش گو.سپه را بدان دشت کرده یله
طلایه نه و دیدبان بر گله.بروز اندرون دیدبان داشتی
به تیره شبان پاسبان داشتی.چو از دیدگه دیدبان بنگرید
بشب آتش و روز پر دود دید.نداند کسی راز و ساز جهان
نبیند همی دیدبان در نهان.طلایه نه ودیدبان نیز نه
بمرز اندرون مرزبان نیز نه.همان دیدبان دار و هم پاسبان
نگهبان لشکر بروز و شبان.دیدبانش اگر رغبت کردی بوسه بر لب زهره دادی. ( ترجمه تاریخ یمینی ).
از بلندیش فرق نتوان کرد

نگاهبان، سرباز یا قراول که بالای بلندی بایستد و هرچه از دور ببیند خبر بدهد، دیده دار، دیده ور.
* دیده بان فلک: [قدیمی، مجاز] زحل.

{look-out man/ lookout man, look-out / lookout} [حمل ونقل دریایی] فردی که دیدبانی بر عهدۀ اوست
{observer} [علوم جَوّ] فردی که دیدبانی وضع هوا را انجام می دهد

دیده مُو