برءالساعه

برء الساعه (درمان فوری) کتابی در زمینهٔ پزشکی از محمد زکریای رازی است. برخی مورخان این کتاب را آخرین اثر رازی می دانند. رازی در مقدمهٔ کتاب، دلیل نگارش این اثر را خواست ابوالقاسم عبیدالله وزیر ذکر می کند.
محمد زکریای رازی
فهرست آثار محمد زکریای رازی
فهرست شاگردان محمد زکریای رازی
متن عربی برءالساعه در بیست و سه باب است و یک دورهٔ درمان بیماری های عمومی است و بیشتر به درمان بیماری هایی می پردازد که مورد احتیاج طبقات بالا و بزرگان است.ترجمه فارسی برء الساعه با عنوان درمان فوری در سال 1391 منتشر شده است و مترجم در مقدمه کتاب ابتدا توضیحاتی در باره زندگی رازی داده و سپس به بحث در باره کتاب برء الساعه و اهمیت آن پرداخته ونسخ خطی موجود را معرفی نموده و همچنین نسخ خطی ترجمه فارسی آن را که در طی قرون و اعصار گذشته توسط مترجمین مختلف ترجمه شده معرفی نموده و در پایان با ارائه نسخه تصحیح شده متن عربی و ترجمه دقیق آن از زبان عربی به فارسی ، کتاب را به پایان برده است.

برء الساعه (کتاب). برء الساعه (درمان فوری) کتابی در زمینهٔ پزشکی از محمد زکریای رازی است. برخی مورخان این کتاب را آخرین اثر رازی می دانند. رازی در مقدمهٔ کتاب، دلیل نگارش این اثر را خواست ابوالقاسم عبیدالله وزیر ذکر می کند.
متن عربی برءالساعه در بیست و سه باب است و یک دورهٔ درمان بیماری های عمومی است و بیشتر به درمان بیماری هایی می پردازد که مورد احتیاج طبقات بالا و بزرگان است. ترجمه فارسی برء الساعه با عنوان درمان فوری در سال 1391 منتشر شده است و مترجم در مقدمه کتاب ابتدا توضیحاتی در باره زندگی رازی داده و سپس به بحث در باره کتاب برء الساعه و اهمیت آن پرداخته ونسخ خطی موجود را معرفی نموده و همچنین نسخ خطی ترجمه فارسی آن را که در طی قرون و اعصار گذشته توسط مترجمین مختلف ترجمه شده معرفی نموده و در پایان با ارائه نسخه تصحیح شده متن عربی و ترجمه دقیق آن از زبان عربی به فارسی ، کتاب را به پایان برده است.

بُرْءُالسّاعه
اثری در زمینۀ پزشکی تألیف محمد بن زکریای رازی. «برءالساعه» به معنی مداوای فوری است. این رساله به عربی و مشتمل بر ۲۳ باب است که به شرح امراض و طریقۀ درمان ساده و سریع آن ها می پردازد. در زمان فتحعلی شاه قاجار این رساله توسط احمد بن محمدحسین طبیب تنکابنی به فارسی ترجمه شد و هفت باب نیز به آن افزود، سپس در ۱۳۲۶ش این رساله منتشر شد. ترجمه جدید فارسی آن هم منتشر شده است.

[ویکی فقه] برءالساعة. برءالساعة (لفظاً به معنی «درمانِ یکساعته /فوری»)، رساله کوتاهی تألیفِ محمد بن زکریای رازی (۲۵۱ـ۳۱۳) به عربی در ۳۱۲ یا ۳۱۳، که در آن، درمان نسبتاً سریعِ شماری از بیماریها را به اختصار ذکر کرده است.
انگیزه تألیف این رساله را رازی در مقدمه چنین بیان کرده است: در محضرابوالقاسم عبدالله بن محمد، وزیر منصوربن نوح سامانی (حک: ۳۵۰ـ۳۶۶) که گروهی از متطبّبان نیز در آن حضور داشتند، سخنی از پزشکی به میان آمد، و یکی از اینان گفت که «بیماریهایی که مادّه و علل آنها به مرور ایام و ماهها (در بدن) گِرد می آید، درمان آن ها نیز مدّتی به درازا می کَشد». در برابر شگفتی حاضران، رازی ادّعا کرد که «بیماریهایی هم هست که به روزگاران متکوّن می شود ولی در یک ساعت (فوراً) درمان پذیر است». لذا وزیر از او درخواست کرد که کتابی درباره چنین بیماریها و درمانهایی تألیف کند. نسخ موجود کتاب از این رساله نسخه های خطی بسیاری وجود دارد بیماری های ذکر شده در کتاب شمار چنان بیماریهایی، بسته به اختلاف نسخه ها، در حدود ۲۳ـ ۲۸ است. در نسخه چاپ اُفستِ فخرالدین نصیری امینی، ۲۳ بیماری (و درمان آنها) مندرج است: صُداع (سَرْدرد)؛ «هیجان العَین فی المَشْی فی الشمس و بِعَقب الجُلوس عِندالنار» (افروختگی و سرخی چشمان در اثر راه روی در آفتاب یا نشستن در جلوی آتش)؛ دندانْ درد و بَرکندنِ دندان بدون استفاده از ابزار آهنی؛ بَخَر (بدبویی دهان)؛ خَوانیق (آنژین)؛ زالویی که به گلو چسبیده باشد؛ شَقیقه (میگرِن)؛ صَرْع؛ دَویّ و طنین در گوش («صدا» کردن و «زَنگ» زدن گوش، به اصطلاح رایج فارسی)؛ رُعاف (خونریزی بینی)؛ بَواسیر؛ نَواسیر (چند گونه بیماری که نشانه آن ها ریمناک گردیدن لَثه ها یا گوشه های چشم یا مَقعده است)؛ جَرَبِ طَری (تازه، نمناک)؛ درد اندامها در نتیجه سقوط یا ضربه؛ درد ناشی از حَرق النّار (سوختگی)؛ خروج مقعده؛ قولنج؛ خِلْفَه (شکمروشِ)؛ زَحیرِ (شکمروشِ خونیِ) خردسالان؛ عِرْق النَّسا (سیاتیک)؛ اِعْیاء و تَعَب (خستگی مفرط، فرسودگی، بی حالی)؛ و خارِشِ «اَطراف» (دست و پا) در زمستان. برای نمایش سَبکِ تجویزات رازی در این رساله، درمان رُعاف (ص ۱۷) را ذکر می کنیم : «(گَردِ) شَبِّ یَمانی (زاج یَمَنی) در (سوراخِ) بینی بِدَمَند یا آن طرف بینی را که خونریزی دارد حِجامت کنند». چاپ کتاب متن عربی برءالساعة چندبار به چاپ حروفی رسیده است: چاپ پ. گیگ، بیروت ۱۹۵۳؛ قاهره ۱۹۳۶؛ تهران ۱۳۳۴ ش (در آخر کتاب مَن لایحضرالطبیب رازی). سزگین وجود نسخه ای خطی از شرح مصطفی لَطیفی برآن را ذکر کرده است. ترجمه های کتاب دو ترجمه فارسی، که یکی از آن دو، از احمدبن محمد حسین حسینی تنکابنی، حکیم باشیِ فتحعلی شاه قاجار، سه بار چاپ شده است (تهران ۱۲۹۷، ۱۳۰۴، ۱۳۲۶ ش) (ترجمه اردو، لکهنو ۱۳۰۸؛ ترجمه فرانسویِ گیگ، ۱۹۰۴). فهرست منابع (۱) محمدبن زکریارازی، برء الساعة، در رسائل طبّیِ رازی، چاپ افست فخرالدین نصیری امینی از روی نسخه خطی موجوددر کتابخانه شخصی او، تهران (۱۳۴۳ ش)، ص۱۲ـ۲۱. (۲) محمود نجم آبادی، مؤلّفات و مصنّفات ابوبکر محمدبن زکریای رازی، تهران ۱۳۳۹ ش. (۳) سزگین.