«عیون الحکمة»، کتابی است موجز، به قلم ابن سینا، به زبان عربی و در مورد اقسام سه گانه
نظری. این کتاب، گاهی با نام «الموجز» یاد می شود.
بخش اول کتاب،منطقیات است با نه فصل؛ بخش دوم،طبیعیات است با شانزده فصل و بخش سوم،الهیات است با پنج فصل. کتاب، یک نگاه اجمالی به سه بخش
و طبیعیات و الهیات دارد و مناسب است که مبنایی برای تدریس یا محوری برای کتاب های مفصل واقع شود چنان که فخر رازی شرحی بر آن نوشته است.
wikifeqh:
تعریف لفظ مفرد و مرکب؛
کلی و
جزیی و اقسام کلی(کلی ذاتی و کلی عرضی)؛ کلیات خمس(نوع، فصل، جنس،
عرض خاص و
عرض عام)؛ مقولات عشر؛
کلی متواطی و مشکک و لفظ مشترک؛ اسم؛ کلمه؛ قول؛
قول جازم یا همان قضیه؛ اقسام گوناگون قضیه؛ جهات سه گانه قضایا(وجوب،
امکان و امتناع)؛ عکس؛ قیاس؛ اقسام قیاس(اقترانی و استثنایی)؛ اشکال سه گانه
قیاس اقترانی؛ شرایط منتج بودن هر یک از اشکال؛ اقسام قیاس استثنایی(متصل و منفصل)؛ قیاس خلف؛ استقراء؛ تمثیل؛ ضمیر؛ صناعات خمس(برهان، جدل،
مغالطه خطابه و شعر)؛ مواد تشکیل دهنده هر یک از صناعات و فایده هر کدام از آنها.
مطالبی که در بخش طبیعیات مطرح گردیده اند، عبارتند از: حکمت(استکمال النفس الانسانیة بتصور الامور و التصدیق بالحقائق النظریة و العملیة علی قدر الطاقة البشریة) و اقسام آن(1-
عملی که خود بر سه گونه است: حکمت مدنیه، حکمت منزلیه و حکمت خلقیه و منشأ هر سه شریعت الهی می باشد. 2-
نظری که این نیز بر سه گونه می باشد: حکمت طبیعی، حکمت
ریاضی و حکمت الهی)؛ اصول موضوعیه ای که تقدیمشان بر علم طبیعی لازم است؛ متناهی بودن ابعاد؛ جهت؛
جسم بسیط و مرکب؛ نفی خلأ؛ نفی
جوهر فرد؛ زمان؛ مبادی حرکت؛ مسائل سماء و عالم؛ آثار علویه؛ نبات؛ حیوان؛ قوای باطنیه(حس مشترک، خیال، وهم، متخیله و حافظه)؛ قوای محرکه حیوانی؛
انسان که نفس ناطقه از ویژگی های وی است و
نطق به توسط آن
صورت می گیرد.
مطالبی که در بخش الهیات بررسی شده اند، عبارتند از: موضوع الهیات که
موجود مطلق است و در این علم از اعراض ذاتیه آن بحث می شود؛ جوهر و اقسام چهارگانه آن(ماهیت بدون ماده،
ماده بدون صورت، صورت در ماده،
مرکب از ماده و صورت)؛ احکام
هیولا و صورت؛ اثبات قوا؛ احکام علل و معلولات؛ وجود و انقسام آن به جوهر و عرض.
[ویکی فقه] عیون الحکمه (کتاب). «عیون الحکمة»، کتابی است موجز، به قلم ابن سینا، به زبان عربی و در مورد اقسام سه گانه حکمت نظری. این کتاب، گاهی با نام «الموجز» یاد می شود.
بخش اول کتاب،منطقیات است با نه فصل؛ بخش دوم،طبیعیات است با شانزده فصل و بخش سوم،الهیات است با پنج فصل. کتاب، یک نگاه اجمالی به سه بخش منطقیات و طبیعیات و الهیات دارد و مناسب است که مبنایی برای تدریس یا محوری برای کتاب های مفصل واقع شود چنان که فخر رازی شرحی بر آن نوشته است.
گزارش محتوا
۱. ↑ عیون الحکمة، ابن سینا، ص۲.۲. ↑ عیون الحکمة، ابن سینا، ص۱۶.۳. ↑ عیون الحکمة، ابن سینا، ص۴۷.
منبع
...