کوواریانس

در نظریه احتمالات کواریانس یا هم وَردایی (به انگلیسی: Covariance)، اندازه تغییرات هماهنگ دو متغیر تصادفی است. (اگر دو متغیر یکی باشند، کواریانس برابر واریانس خواهد شد). برای متغیرهای تصادفی X و Y که امید ریاضی آنها E ( X ) = μ {\displaystyle \scriptstyle E(X)=\mu \,} و E ( Y ) = ν {\displaystyle \scriptstyle E(Y)=\nu \,} هستند، کواریانس به صورت زیر تعریف می شود:
امیدریاضی
واریانس
چنان که دو متغیر تصادفی مستقل باشند، کواریانس آنها صفر خواهد بود.
فرهنگستان زبان فارسی، وَردیدن از ریشه باستانی وَرت (وَرتیدن: ریخت باستانی فعل "گردیدن")، را بجای فعل to vary برگزیده است و از آن، مشتقات وردایی (variance)،وردش (variation)، وردا (variant)، هم وردا (covariant)، هم وردایی (covariannce)، ناوردا (invariant)، ناوردایی (invariance)، پادوردا (contravariance) را برساخته است.
اگر X , Y , W , V {\displaystyle X,Y,W,V}   متغیرهای تصادفی با مقادیر حقیقی باشند و a , b , c , d {\displaystyle a,b,c,d}   اعداد ثابت غیر تصادفی باشند، آنگاه روابط زیر در مورد کواریانس برقرار است: