طوبیقا

کتابی است از ارسطو و آن مبحث ششم از منطق ارسطو در جدل است . اسحاق بن حنین این کتاب را بسریانی نقل کرده و یحیی بن عدی نقل اسحاق را بعربی ترجمه نموده بار دیگر دمشقی هفت مقاله آنرا ترجمه کرده است . ابراهیم بن عبدالله مقاله هشتم را نقل کرده نقلی قدیمی نیر از آن بدست آمده . یحیی بن عدی در اول تفسیر این کتاب میگوید : من تفسیری قدیمی بر این کتاب نیافته ام مگر تفسیری که اسکندر از مقاله اولی کرده و نیز تفسیری که اسکندر بر مقاله های پنجم و ششم و هفتم و هشتم دارد و مستنبطات من از تفسیر اسکندر وامونیوس است و عبارات ثقیل این دو تفسیر را اصلاح کرده ام و این کتاب تفسیر یحیی نزدیک به دو هزار ورقه است ( لغ. )
( اسم ) جدل

طوبیقا. ( معرب ، اِ ) جدل. از یونانی توپیکو ( موضع ) گرفته شده و مبحث ششم از منطق ارسطو در جدل است. حاجی خلیفه در کشف الظنون آرد: کتاب جدل که در لغت یونان به طوبیقا موسوم است دارای هشت مقاله است. این کتاب تألیف ارسطاطالیس است که اسحاق بن حنین آن را بسریانی نقل کرده و آنگاه یحیی بن عدی کتاب مزبور را از سریانی بعربی برگردانده است... رجوع به کتاب الجدل در کشف الظنون شود. ابن ابی اصیبعة آرد: جدل عبارت از قوانینی است که بدان گفتارها و کیفیت سؤال و جواب جدلی را بیازمایند و خلاصه ، قوانین اموری است که بدان صناعت جدل را تنظیم کنند وبسبب آن قوانین افعال مناظر کاملتر و بهتر و نافذترشود و آن در عربی عبارت از کتاب مواضع جدلی است و بیونانی آن را طوبیقا خوانند. ( از عیون الانباء ج 1 ص 59 ). و رجوع به جدل شود.