دیالکتیک روشنگری

دیالکتیک روشنگری (به آلمانی: Dialektik der Aufklärung) کتابی است نوشتهٔ ماکس هورکهایمر و تئودور آدورنو که در سال ۱۹۴۷ منتشر شد.این کتاب مهم ترین اثر نظریهٔ انتقادی است که به بررسی وضع روان اجتماعی ای می پردازد که مکتب فرانکفورت آن را شکستِ روشنگری می داند.
مفهوم روشنگری
ضمیمهٔ ۱: ادیسئوس یا اسطورهٔ روشنگری
ضمیمهٔ ۲: ژولیت یا روشنگری و اخلاق
صنعت فرهنگ سازی: روشنگری به مثابه فریب توده ای
عناصر یهودی ستیزی: مرزهای روشنگری
یادداشت ها و طرح ها
ضمیمه ی پایانی: الگوی کلی فرهنگ توده
این اثر در سال ۱۳۸۳ توسط مراد فرهادپور و امید مهرگان به فارسی برگردانده و توسط انتشارات گام نو منتشر شده است.
موضوع اصلی کتاب توضیح این مطلب است که هدف اصلی روشنگری آزاد کردن انسان از اختناق سیاسی و بدبختی اقتصادی و مادی بوده است؛ ولی روشنگری خود تبدیل به اسطوره ای شده است که همراه با بدبختی و فلاکت است. از منظر آدورنو و هورکهایمر پروژهٔ عقلانی روشنگری به تسلط تکنولوژی بر جهان و اسیر و بنده شدن فرد در نظام های توتالیتر منجر شده است.

دیالکتیک روشنگری (Dialektik der Aufklarung)
(با عنوان فرعی قطعات فلسفی) کتابی در فلسفه و روان شناسی اجتماعی، تألیف تئودور آدورنو و ماکس هورکهایمر، به زبان آلمانی، منتشرشده در ۱۹۴۷. کتاب در دو دیباچه، یکی متعلق به چاپ ۱۹۴۷ و یکی مربوط به چاپ ۱۹۶۹، چهار فصل، و دو پی افزود تکمیلی بر بخش نخست تدوین شده است: بخش نخست، با عنوان «مفهوم روشنگری» با دو ضمیمه، ضمیمۀ یک با عنوان «اودیسئوس یا اسطورۀ روشنگری» و ضمیمۀ دو با عنوان «ژولیت یا روشنگری و اخلاق»؛ بخش دوم با عنوان «صنعت فرهنگ سازی: روشنگری به مثابه فریب توده ای»؛ بخش سوم با عنوان «عناصر یهودستیزی: مرزهای روشنگری»؛ بخش چهارم با عنوان «یادداشت ها و طرح ها». پرسش اصلی مؤلفان این است که از چه روست که آدمی به عوض گام نهادن در وضعیتی انسانی روزبه روز در توحشی از نوعی دیگر فرومی رود؟ اما دیالکتیک روشنگری، که مهم ترین اثر نظری متفکران موسوم به مکتب فرانکفورت به شمار می رود، از محدودۀ نقد وقایع فاجعه آمیز قرن ۲۰ بسی فراتر می رود و بر آن است تا نشان دهد که چگونه روشنگری همچون فرآیند عقلانی کردن جامعۀ خود بدل به اسطوره می شود و با رجعت به اسطوره، پیوند سلطه بر طبیعت با سلطه بر جامعه به فجایعی همچون ظهور فاشیسم چونان نمادی از عقلِ ابزاری می انجامد.