سوانح العشاق

سوانح العشاق اثر احمد غزالی، از رساله های به نام ادبیات عرفانی کلاسیک ایران است.
احمد غزالی از عارفان و فقیهان سدهٔ پنجم هجری در مذهب شافعی، اهل توس و برادر کوچکتر امام محمد غزالی بود.
احمد غزالی در این کتاب حکایاتی از عشاق معروف مانند لیلی و مجنون و محمود و ایاز آورده و ابعاد مختلف عشق را تبیین کرده است. موضوع این کتاب، عشق مطلق یا حقیقت عشق است، نه عشق الهی و نه عشق انسانی.
این کتاب از قطعات غنایی و از فصولی متوالی و کوتاه تدوین شده که رابطه استواری میان انها به چشم نمی خورد و روان شناسی دقیق و لطیفی در آن به کار رفته است.

سَوانِح العُشّاق
اولین اثر مستقل به زبان فارسی دربارۀ عشق، از احمد غزالی. نخستین نویسنده ای است در تاریخ اسلام که همۀ موضوع رسالۀ خود را به عشق اختصاص داده است. سوانح گذشته از اثری عرفانی و صوفیانۀ محض، اثری ادبی نیز است. زبانی شاعرانه دارد و بیشتر فصول کوتاه، ابیاتی چند از مصنف و رباعیات و قطعاتی از قرن ۵ق دارد. این اثر ظاهراً در ۵۰۸ق نوشته شده است. بعدها کتاب هایی چون لوایح عین القضاة همدانی، لمعات فخرالدین عراقی و لوایح عبدالرحمان جامی از سبک نگارش این کتاب تقلید کردند. این اثر نخستین بار در ۱۳۲۱ش با تصحیح هلموت ریتر در استانبول به چاپ رسید. آخرین چاپ آن به همت نصرالله پورجوادی در تهران منتشر شده است.