کلمه جو
صفحه اصلی

مروج الذهب و معادن الجوهر

دانشنامه عمومی

مُروج الذَهَب و معادن الجوهر (به فارسی: مَرغزارهای زر و کان های گوهر) کتابی است تاریخی نوشته علی بن حسین مسعودی، تاریخ نویس و جغرافی دان سدهٔ ۴ هجری. نام کتاب (که برخی به اشتباه مروّج الذهب می خوانند) به معنی گذرگاه ها و معدن های گوهر است (مروج جمع مَرج به معنای چمنزار یا مرغزار است). مروج الذهب که در ۱۳ جلد به نگارش درآمده، به ضبط و ثبت تاریخ بشر، داستان های تاریخی و مسائل قوم شناسی مللی می پردازد که مسعودی در مسیر مسافرتهای خود از مصر تا هندوستان آن ها را ملاقات کرده بود.
المسعودی، علی بن حسین، الشافعی، (مروج الذهب ومعادن الجوهر) دارالاندلس للطباعة و النشر: بیروت، چاب بیست وششم، انتشار سال ۱۹۸۵ میلادی. (به عربی).
کشف الظنون عن أسامی الکتب والفنون، حاجی خلیفة، الناشر: مکتبة المثنی - بغداد ودار إحیاء التراث العربی، ودار الکتب العلمیة.
مروج الذهب به زبان های مختلف ترجمه شده است که از آن جمله می توان به ترجمهٔ فرانسوی آن که تحت نام Les prairies d'or در سال ۱۹۶۲ در پاریس به چاپ رسیده است، اشاره کرد.
مروج الذّهب آخرین اثر مسعودی و حاصل یک عمر جهانگردی و مطالعه عمیق وی در حوزه اندیشه ها و رفتار اقوام مختلف است. او این کتاب را در سال ۳۳۲ هجری قمری نگاشته و در سال ۳۳۶ هجری در آن تجدید نظر کرده است. این کتاب که نزد اروپائیان آواز قوی مسعودی نیز نامیده می شود، در ۱۳۲ باب تنظیم و به دو بخش قبل از اسلام و بعد از اسلام تقسیم شده است. مسعودی در بخش نخست به خلقت جهان و توصیف زمین و ذکر سرزمین ها و دریاها و رودها و کوه ها پرداخته و همچنین از تاریخ انبیا و اخبار ملت ها اعم از یهودی، مسیحی، هندی، ایرانی، یونانی و رومی و عرب مطالبی سخن گفته و در بخش دوم مطالبی از ولادت پیامبر اکرم، تاریخ بعثت و هجرت و خلفای راشدین، اموی و عباسی تا سال ۳۳۶ ه قمری مطرح کرده است.

دانشنامه آزاد فارسی

مُروُجُ الذَّهَب وَ معادِنُ الْجوهر
کتابی در تاریخ و جغرافیای عمومی و زندگی نامه انبیا و شاهان و خلفا و بعضی مشاهیر عرب و عجم از ابوالحسن علی بن حسین مسعودی ( ـ۳۴۶ق). در شرح زندگی انبیای الهی از حضرت آدم (ع) تا خاتم پیامبران، کشورها، اقوام، مذاهب و بزرگان کشورها و تاریخ عرب و اسلام و خلفای اسلام تا خلافت المطیع لله (۳۳۴ـ۳۶۳ق) عباسی است. مروج الذهب از منابع مهم اسلامی است و مشتمل بر ۱۳۲ باب است و به گفته مؤلف، خلاصۀ اخبارالزمان و کتاب الاوسط اوست. قسمت هایی از مروج الذهب به انگلیسی ترجمه شده و باربیه دو منار و پاوه دو کورتی آن را در ۹ جلد به زبان فرانسه ترجمه کرده اند. میرزا حیدرعلی فخر الادبا هم آن را در ۱۳۱۶ق به فارسی ترجمه کرده است. یوسف اسعد داغر، دو جلد از این کتاب را در ۱ مجلد (بیروت، ۱۹۷۳) و مفید محمد قمیحه آن را با شرح و مقدمه در ۴ جلد (بیروت، ۱۹۸۶) انتشار داد و ابوالقاسم پاینده نیز این کتاب را در ۲ جلد به فارسی ترجمه کرد (تهران، ۱۳۴۴ و ۱۳۴۷).

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] مروج الذهب و معادن الجوهر اثر علی بن حسین مسعودی
مسعودی ابتدا کتابی با عنوان «اخبار الزمان و من اباده الحدثان» در 30 جلد نگاشت، سپس آن را مختصر کرد و «الکتاب الاوسط» نامید، اختصاری از این کتاب را نیز برگزید و «مروج الذهب» نامید. او بهترین و عالیترین مطالب دیگر کتابهایش را برگزید و در این کتاب آورد. از این رو کتاب را مروج الذهب (مرغزار طلا) نامید.
مروج الذهب دارای دو بخش است. در بخش نخست تاریخ خلقت و انبیاء و ملل مختلف تا قبل از بعثت پیامبر(ص) بررسی شده است. بخش دوم کتاب با بعثت پیامبر آغاز و با ذکر حوادث تا سال 336 پایان می یابد.
مروج الذهب تاریخیست عمومی که علاوه بر تاریخ مسلمانان، به تاریخ جهان و احوال دیگر ملل نیز پرداخته است. روش مسعودی در تاریخنگاری، شیوه موضوعی است، هر چند او بین روش موضوعی و سالشمار جمع کرده و هنگام پرداختن به یک موضوع ترتیب زمانی را رعایت کرده است.
مسعودی در ارائه مطالب تاریخی از جغرافیا بهره برده است. او در عین آشنایی با علوم مختلف بویژه جغرافیا به تاریخ پرداخته است. امتیاز او بر «یعقوبی» در این است که تاریخ و جغرافیا را با هم درآمیخته و در یک متن دیده است. احاطه او بر علوم مختلف و آشنایی وی با چندین زبان از جمله زبان فارسی، موجب شده نگاه او به حوادث فراتر از نگاهی صرفا تاریخی باشد. او با سفرهای بسیار، از «مشاهده و معاینه» در تدوین کتابش بهره کافی برده است. آثار این سفرها که همراه با برداشت جامعه شناسانه و روانشناسانه وی از زندگی اجتماعی مردمان مختلف بوده در مروج الذهب آشکار است.
او با وارد کردن عنصر استدلال عقلائی به قلمرو مباحث تاریخی از مرز «دیدن حادثه و نقل آن» گذشته و در ورای حوادث به دنبال علل و اسباب وقوع گشته است. طرح مباحث تمدن و فرهنگ و اهتمام به تاریخ و تفکر اقلیتها و مذاهب در مروج الذهب چشمگیر است.


کلمات دیگر: