عبدالرزاق بیگ دُنبُلی (۱۱۶۷ (قمری) خوی - ۱۲۴۲ (قمری) تبریز) با تخلص مَفتون، نویسنده، شاعر پارسی گوی و مترجم زبان ترکی به فارسی بود. وی در زمان آقامحمدخان قاجار در دیوان انشاء نایب السلطنه در تبریز به کار مشغول بود.
نگارستان دارا، حاوی شرح حال شعرای دوره فتحعلی شاه قاجار و منتخب اشعار آن ها که در سال ۱۲۴۱ تألیف گردیده است.
تجزیة الاحرار و تسلیة الابرار. عبدالرزاق پس از ذکر مختصری از حسب و نسب دنابله تراجم احوال عده ای از علما و معاریف و شعرای معاصر خود و قسمتی از نظم و نثر خود را نوشته در سال ۱۲۲۸ کتاب را خاتمه داده است. بهار این کتاب را از شاهکارهای قرن دوازدهم می داند.
حدائق الجنان، که شامل سرگذشت وی در شیراز بوده و دارای تراجم احوال شعرا و فضلای شیراز معاصر او می باشد و شمه ای از احوالات کریم خان زند را تا ظهور آغامحمدخان نیز ذکر شده است.
روضة الآداب و جنة الالباب، مشتمل بر شرح حال شعرای عرب و بیان نوادر اشعار و اقوال آن ها به زبان عربی که در سال ۱۲۲۴ نگارش کتاب به اتمام رسید.
مآثر سلطانیه، به زبان فارسی است مبنی بر ماثر سلطنت فتحعلی شاه از زمان جلوس وی تا سال ۱۲۴۱ که در همان سال در تبریز چاپ شده است.
ترجمهٔ فارسی عبرت نامه ترکی (سفرنامه کروسینسکی)، اصل این کتاب به زبان لاتین است که یک نفر اروپائی ۲۶ سال در اصفهان اقامت نموده و با کمال دقت، زوال و انقراض دولت صفویه را دیده و نوشته است ترجمه ترکی آن در استانبول و ترجمه فارسی آن در ضمن منتظم ناصری چاپ شده است.
جامع خاقانی، در تاریخ و مآثر فتحعلی شاه است شرح مشاعر ملاصدرا، نسخه ای از آن به خط عبدالرزاق بیگ در کتابخانه مجلس موجود است.
کلیات دیوان و غزلیات
مثنوی ناز و نیاز، در بحر خسرو و شیرین
منظومه ای به نام مختار نامه
حدیقه، مشتمل بر شرح حال شعرای عرب و معانی فارسی بعضی از اشعار آنها.
حقایق الانوار، به زبان فارسی است مشتمل بر شرح حال شعرای عرب و عجم و حل معضلات نکات اشعار آنها، این کتاب در سال ۱۲۳۰ تألیف شده است.
حدائق الادباء، فارسی است مشتمل بر ۲۴ حدیقه متضمن منشآت و مطارحات شعرای عرب و عجم و فصاحت و بلاغت اقوال آنان و سیاست ملوک و آداب وزراء و اصول دین و اخلاق و تواریخ و لغات که عبدالرزاق بیگ آن را در سال ۱۲۶۳ و بنام عباس میرزا نایب السلطنه تألیف کرده است.
مثنوی همایون نامه، درباره احوالات مختار ثقفی
مثنوی دیگری هم در اواخر عمرش درباره رمل ساخته است. بهمن میرزا در تذکره خود قطعه ای از آن را نقل کرده است.
ریاض الجنه، مشتمل بر تاریخ سلسله دنابله. نسخه خطی آن در کتابخانه ملی موجود است و نسخه دیگر آن نزد ملک الشعراء ادیب دانشمند معاصر می باشد این کتاب حاوی حکایات و نوادر بدیعی در شرح حال اجداد و طایفه دنبلی می باشد.
ملک الشعرای بهار سبک عبدالرزاق را میان شیوه جوینی و وصاف و شیخ می داند و به دید او مفتون در شعر نیز به شیوه متقدمین از شعرای عراقی و سلجوقی گرایش دارد و در نثر و نظم از بزرگان پارسی زبانش می توان شمرد.
عبدالرزاق بیگ فرزند نجفقلی خان دنبلی (درگذشته ۱۱۹۳ ق) بیگلربیگی تبریز، پسر شهبازخان، در سال ۱۱۶۷ قمری در خوی به دنیا آمد.
عبدالرزاق ده ساله بود که پدرش وی را روانه شیراز کرد تا نزد کریم خان زند به عنوان گروگان و جایگزین برادر بزرگ خود فضلعلی بیگ باشد. وی تا زمان رحلت کریمخان در شیراز و پس از آن تا تاریخ ۱۱۹۹ در اصفهان تحت نظر و در رفاه زندگی می کرد. اوقات خود را به تحصیل و معاشرت با دانشمندان و ادیبان آن شهرها گذرانید و در ادب و شعر و نویسندگی بزبانهای فارسی و عربی و علوم زمان خود به حد کمال رسید. وی در طول اقامت خود در شیراز با آغامحمدخان قاجار که او نیز در شیراز گروگان بود انس و الفت یافت. عبدالرزاق بیگ مفتون تخلص می نمود.
نگارستان دارا، حاوی شرح حال شعرای دوره فتحعلی شاه قاجار و منتخب اشعار آن ها که در سال ۱۲۴۱ تألیف گردیده است.
تجزیة الاحرار و تسلیة الابرار. عبدالرزاق پس از ذکر مختصری از حسب و نسب دنابله تراجم احوال عده ای از علما و معاریف و شعرای معاصر خود و قسمتی از نظم و نثر خود را نوشته در سال ۱۲۲۸ کتاب را خاتمه داده است. بهار این کتاب را از شاهکارهای قرن دوازدهم می داند.
حدائق الجنان، که شامل سرگذشت وی در شیراز بوده و دارای تراجم احوال شعرا و فضلای شیراز معاصر او می باشد و شمه ای از احوالات کریم خان زند را تا ظهور آغامحمدخان نیز ذکر شده است.
روضة الآداب و جنة الالباب، مشتمل بر شرح حال شعرای عرب و بیان نوادر اشعار و اقوال آن ها به زبان عربی که در سال ۱۲۲۴ نگارش کتاب به اتمام رسید.
مآثر سلطانیه، به زبان فارسی است مبنی بر ماثر سلطنت فتحعلی شاه از زمان جلوس وی تا سال ۱۲۴۱ که در همان سال در تبریز چاپ شده است.
ترجمهٔ فارسی عبرت نامه ترکی (سفرنامه کروسینسکی)، اصل این کتاب به زبان لاتین است که یک نفر اروپائی ۲۶ سال در اصفهان اقامت نموده و با کمال دقت، زوال و انقراض دولت صفویه را دیده و نوشته است ترجمه ترکی آن در استانبول و ترجمه فارسی آن در ضمن منتظم ناصری چاپ شده است.
جامع خاقانی، در تاریخ و مآثر فتحعلی شاه است شرح مشاعر ملاصدرا، نسخه ای از آن به خط عبدالرزاق بیگ در کتابخانه مجلس موجود است.
کلیات دیوان و غزلیات
مثنوی ناز و نیاز، در بحر خسرو و شیرین
منظومه ای به نام مختار نامه
حدیقه، مشتمل بر شرح حال شعرای عرب و معانی فارسی بعضی از اشعار آنها.
حقایق الانوار، به زبان فارسی است مشتمل بر شرح حال شعرای عرب و عجم و حل معضلات نکات اشعار آنها، این کتاب در سال ۱۲۳۰ تألیف شده است.
حدائق الادباء، فارسی است مشتمل بر ۲۴ حدیقه متضمن منشآت و مطارحات شعرای عرب و عجم و فصاحت و بلاغت اقوال آنان و سیاست ملوک و آداب وزراء و اصول دین و اخلاق و تواریخ و لغات که عبدالرزاق بیگ آن را در سال ۱۲۶۳ و بنام عباس میرزا نایب السلطنه تألیف کرده است.
مثنوی همایون نامه، درباره احوالات مختار ثقفی
مثنوی دیگری هم در اواخر عمرش درباره رمل ساخته است. بهمن میرزا در تذکره خود قطعه ای از آن را نقل کرده است.
ریاض الجنه، مشتمل بر تاریخ سلسله دنابله. نسخه خطی آن در کتابخانه ملی موجود است و نسخه دیگر آن نزد ملک الشعراء ادیب دانشمند معاصر می باشد این کتاب حاوی حکایات و نوادر بدیعی در شرح حال اجداد و طایفه دنبلی می باشد.
ملک الشعرای بهار سبک عبدالرزاق را میان شیوه جوینی و وصاف و شیخ می داند و به دید او مفتون در شعر نیز به شیوه متقدمین از شعرای عراقی و سلجوقی گرایش دارد و در نثر و نظم از بزرگان پارسی زبانش می توان شمرد.
عبدالرزاق بیگ فرزند نجفقلی خان دنبلی (درگذشته ۱۱۹۳ ق) بیگلربیگی تبریز، پسر شهبازخان، در سال ۱۱۶۷ قمری در خوی به دنیا آمد.
عبدالرزاق ده ساله بود که پدرش وی را روانه شیراز کرد تا نزد کریم خان زند به عنوان گروگان و جایگزین برادر بزرگ خود فضلعلی بیگ باشد. وی تا زمان رحلت کریمخان در شیراز و پس از آن تا تاریخ ۱۱۹۹ در اصفهان تحت نظر و در رفاه زندگی می کرد. اوقات خود را به تحصیل و معاشرت با دانشمندان و ادیبان آن شهرها گذرانید و در ادب و شعر و نویسندگی بزبانهای فارسی و عربی و علوم زمان خود به حد کمال رسید. وی در طول اقامت خود در شیراز با آغامحمدخان قاجار که او نیز در شیراز گروگان بود انس و الفت یافت. عبدالرزاق بیگ مفتون تخلص می نمود.
wiki: عبدالرزاق دنبلی