ضیف شوقی

ضَیف، شوقی (مصر ۱۹۱۰م ـ ۲۰۰۵)
محقق، مورخ و منتقد مصری. تحصیلاتش را از مکتب خانه و با حفظ قرآن کریم و برخی ادعیۀ دینی آغاز کرد. در ۱۹۳۵، از دانشکدۀ ادبیات دانشگاه الازهر مدرک لیسانس ادبیات عرب گرفت. طه حسین، احمد امین و عبدالوهاب عَزّام از استادان او بودند. در ۱۹۳۹ با نگارش پایان نامه ای با موضوع نقد ادبی در کتاب الاغانی مدرک فوق لیسانس و در ۱۹۴۲ با نگارش هنر و مکتب های هنری در شعر عرب مدرک دکتری گرفت. وی از عالمان پرکار نسل خویش است و شمار آثار تألیفی و تحقیقی او در زمینۀ مطالعات ادبی و متون، نقد و تاریخ به حدود ۵۰ جلد می رسد. در ۱۹۹۲، ارجنامه ای را برای وی، به قلم برخی استادان دانشگاه های عربی، دانشکدۀ ادبیات دانشگاه قاهره منتشر کرد. عناوین برخی کتاب های وی عبارت اند از: مطالعاتی در شعر معاصر؛ عصر اسلامی؛ عصر دولت ها و امارت ها؛ با عقاد؛ همراه من (زندگی نامه اش در ۲ جلد)؛ پژوهش ادبی و ادبیات عصر جاهلی. دو کتاب اخیر به فارسی ترجمه شده است.

[ویکی نور] احمد شوقی عبدالسلام ضیف، معروف به شوقی ضیف، ادیب، عالم لغوی و رئیس سابق «مجمع اللغة العربیة المصری»، در 13 نوامبر 1910م، در قریه «اولاد حمام» از توابع شهر «دمیاط»، در شمال مصر، دیده به جهان گشود.
از دوران زندگی، اساتید و شاگردان وی، اطلاع زیادی در دست نیست. او در دهم مارس 2005م در نود و پنجمین سال از زندگانی خویش، دنیا را در حالی وداع گفت که حدود پنجاه اثر جدی در حوزه های مختلف از تاریخ ادبیات گرفته تا مباحث گوناگون نقد ادبی، بلاغت، دستور زبان، تحقیق و تصحیح متون، فرهنگ عامه و... به نگارش درآورده بود.
ضیف، در مجامع علمی ایران نیز شخصیت شناخته شده ای است و آثار متعددی از وی در ایران ترجمه و منتشر شده است. آخرین اثر تحقیقی این استاد مصری که به فارسی برگردان شده، کتابی است به نام «تاریخ و تطور علوم بلاغت». این کتاب جدی ترین و گسترده ترین پژوهشی است که در حوزه پیشینه دانش بلاغت در دنیای اسلام صورت گرفته است. بخش عمده ای از این کتاب، به آثار و دیدگاه های بلاغت نگاران ایرانی و بزرگانی چون عبدالقاهر جرجانی اختصاص یافته که نظریات آن ها در نزد منتقدان و نظریه پردازان روزگار ما نیز سخت محل اعتناست.
ایشان، سال ها در دانشگاه های قاهره، اردن و صنعا، به تدریس ادبیات عرب پرداخته و در زمینه ادبیات، جوایز متعددی را دریافت نموده است که از آن جمله، عبارتند از: «جایزة المبارک الأدب» (در سال 2003م)، «الدولة التقدیریة فی الأدب» (در سال 1979م)، «الملک فیصل العالمیة فی الأدب العربی» (در سال 1983م).
تاریخ الأدب العربی (شوقی)
الدرر فی إختصار المغازی و السیر