کلمه جو
صفحه اصلی

صفه جزیره العرب

دانشنامه آزاد فارسی

صِفَةُ جزیرةِ العرب
کتابی در جغرافیای شبه جزیرۀ عربستان، به عربی، نوشتۀ ابومحمدحسن بن احمد همدانی. مقدمۀ این کتاب شامل یک دسته مباحث نجومی و جغرافیایی است و پس از آن به توصیف اقالیم هفت گانه پرداخته می شود. بخش اصلی این کتاب به توصیف جزیرة العرب اختصاص دارد که مشتمل بر پنج قسمت دربارۀ پنج ناحیۀ بزرگ تهامه، حجاز، عروض، نجد، و یمن است. مؤلف به حضرموت اشاره های کوتاهی کرده و از زیستگاه قبیلۀ همدان در یمن، که خود به آنان منسوب است، به تفصیل سخن گفته و نیز به الواح و سنگ نوشته های حمیری اشاره کرده است. همدانی در این کتاب مجموعه ای از اشعار جغرافیایی شاعران پیشین را، که حاوی نام های جغرافیایی است، اضافه کرده و خود نیز ۱۲۷ بیت به آن مجموعه افزوده است. مطالب کتاب از طریق مشاهدات شخصی مؤلف، گزارش های سیاحان و زائران مکه، اخبار مکتوب جغرافیانویسان، و آرا دانشمندان لغت شناس به دست آمده است. در این کتاب بخش مربوط به جغرافیای عربستان جنوبی نسبت به عربستان شمالی تفصیل بیشتری دارد. این اثر نخستین بار به کوشش مولر در ۲ جلد چاپ شده است (لیدن، ۱۸۸۴ـ۱۸۹۱).

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] صفة جزیرة العرب (کتاب). «صفة جزیرة العرب»، کتابی است به زبان عربی نوشته لسان الیمن حسن بن احمد بن یعقوب همدانی، معروف به ابن حائک (۲۸۰ تا پس از ۳۴۴ ه. ق.) که در موضوع جغرافیای جزیره العرب و نیز معرفی روستاها و قبایل موجود در آن و به ویژه معرفی قبیله حمیر نگاشته شده است. از این کتاب با عنوان «جزیرةالعرب» نیز یاد شده و برخی گمان برده اند که این کتاب همان «المسالک و الممالک» همدانی یا بخشی از آن است.
کتاب؛ مشتمل بر دو مقدمه چاپ چهارم و سوم به قلم محقق، آقای محمد بن علی الاکوع الحولی و مقدمه چاپ اول به قلم حمد الجاسر است. کتاب به توصیف جزیرةالعرب ضمن پنج باب اصلی می پردازد که عبارتند از: تهامه،حجاز ،نجد ، عروض، و یمن . چنانچه گفته البکری در «معجم ما استعجم» درباره سال نگارش «الاکلیل»؛ یعنی سال ۳۲۰ ه. ق. صحیح باشد، کتاب حاضر، می بایست پس از این سال نگارش یافته باشد.


کلمات دیگر: