مترادف عندلیب : بلبل، هزار، هزارآوا، هزاردستان
برابر پارسی : بلبل، هزار دستان
عندلیب
مترادف عندلیب : بلبل، هزار، هزارآوا، هزاردستان
برابر پارسی : بلبل، هزار دستان
فارسی به انگلیسی
عربی به فارسی
هزاردستان , بلبل
فرهنگ اسم ها
اسم: عندلیب (پسر) (عربی) (پرنده) (تلفظ: andalib) (فارسی: عندلیب) (انگلیسی: andalib)
معنی: بلبل
معنی: بلبل
مترادف و متضاد
بلبل، هزار، هزارآوا، هزاردستان
فرهنگ فارسی
بلبل، هزاردستان
( اسم ) بلبل جمع : عنادل .
( اسم ) بلبل جمع : عنادل .
فرهنگ معین
(عَ نْ دَ ) [ ع . ] (اِ. ) بلبل ، ج . عنادل .
لغت نامه دهخدا
عندلیب . [ع َ دَ ] (ع اِ) هزاردستان که به آوازهای رنگارنگ بانگ کند. و آن را عندبیل نیز گویند. ج ، عَنادِل ، زیرااسماء عربی که بیش از چهار حرف داشته باشند در حالت جمع به چهارحرفی تبدیل شوند. (از منتهی الارب ) (از آنندراج ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). بلبل . (غیاث اللغات ). هزار. هزارآوا. کُعَیْت :
جرس دستان گوناگون همی زد
بسان عندلیبی از عنادل .
خنیاگرانت فاخته و عندلیب را
بشکست نای در کف و طنبور در کنار.
برگل تر عندلیب گنج فریدون زده ست
لشکر چین در بهار خیمه به هامون زده ست .
عندلیب هنر به بانگ آمد. (تاریخ بیهقی ص 387).
چو گور دشت بسی رفته ای نشیب و فراز
چو عندلیب بسی گفته ای سرودو غزل .
تا بی نوا جهان به نوا گشت عندلیب
بر شادی از نوای جهان در نوا شده ست .
تنم ز بار بلا زآن همیشه ترسان است
که گاه گاهی چون عندلیب بسراید.
به باغ لهو تو رامش چو ارغوان خندید
ز شاخ مدح تو دولت چو عندلیب سرود.
طوطیانه گفت نتوانند جز آموخته
عندلیبم من که هر ساعت دگر سازم نوا.
چمن شده ست چو محراب و عندلیب همی
زبور خواندداودوار در محراب .
من که خاقانیم به باغ جهان
عندلیبم ولیک نوحه گرم .
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند
عندلیبم ، به گلستان شدنم نگذارند.
مرگ شود بوالعجب ، تیغ شود گندنا
کوس شود عندلیب ، خاک شود لاله زار.
بیکار بود که در بهاران
گویند به عندلیب مخروش .
نه عجب گر فرورود نفسش
عندلیبی غراب هم قفسش .
خوشا و خرما وقت حبیبان
ببوی صبح و بانگ عندلیبان .
سرگذشت اهل دل را از نظیری بشنوید
عندلیب آشفته تر میگوید این افسانه را.
تأثیر عشق بین که پس ازمرگ عندلیب
اوراق گل بریزد و بر وی کفن شود.
- عندلیب نوا ؛ دارنده ٔ نوای عندلیب . دارای نوایی چون نوای عندلیب :
بوبکر عندلیب نوا را بخوان
گو قوم خویش را چو بیایی بیار.
جرس دستان گوناگون همی زد
بسان عندلیبی از عنادل .
منوچهری .
خنیاگرانت فاخته و عندلیب را
بشکست نای در کف و طنبور در کنار.
منوچهری .
برگل تر عندلیب گنج فریدون زده ست
لشکر چین در بهار خیمه به هامون زده ست .
منوچهری .
عندلیب هنر به بانگ آمد. (تاریخ بیهقی ص 387).
چو گور دشت بسی رفته ای نشیب و فراز
چو عندلیب بسی گفته ای سرودو غزل .
ناصرخسرو.
تا بی نوا جهان به نوا گشت عندلیب
بر شادی از نوای جهان در نوا شده ست .
ناصرخسرو.
تنم ز بار بلا زآن همیشه ترسان است
که گاه گاهی چون عندلیب بسراید.
مسعودسعد.
به باغ لهو تو رامش چو ارغوان خندید
ز شاخ مدح تو دولت چو عندلیب سرود.
مسعودسعد.
طوطیانه گفت نتوانند جز آموخته
عندلیبم من که هر ساعت دگر سازم نوا.
مسعودسعد.
چمن شده ست چو محراب و عندلیب همی
زبور خواندداودوار در محراب .
معزی .
من که خاقانیم به باغ جهان
عندلیبم ولیک نوحه گرم .
خاقانی .
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند
عندلیبم ، به گلستان شدنم نگذارند.
خاقانی .
مرگ شود بوالعجب ، تیغ شود گندنا
کوس شود عندلیب ، خاک شود لاله زار.
خاقانی .
بیکار بود که در بهاران
گویند به عندلیب مخروش .
سعدی .
نه عجب گر فرورود نفسش
عندلیبی غراب هم قفسش .
سعدی (گلستان چ یوسفی ص 179).
خوشا و خرما وقت حبیبان
ببوی صبح و بانگ عندلیبان .
سعدی .
سرگذشت اهل دل را از نظیری بشنوید
عندلیب آشفته تر میگوید این افسانه را.
نظیری (از امثال و حکم دهخدا).
تأثیر عشق بین که پس ازمرگ عندلیب
اوراق گل بریزد و بر وی کفن شود.
؟ (از یادداشت مرحوم دهخدا).
- عندلیب نوا ؛ دارنده ٔ نوای عندلیب . دارای نوایی چون نوای عندلیب :
بوبکر عندلیب نوا را بخوان
گو قوم خویش را چو بیایی بیار.
خاقانی .
عندلیب. [ع َ دَ ] ( ع اِ ) هزاردستان که به آوازهای رنگارنگ بانگ کند. و آن را عندبیل نیز گویند. ج ، عَنادِل ، زیرااسماء عربی که بیش از چهار حرف داشته باشند در حالت جمع به چهارحرفی تبدیل شوند. ( از منتهی الارب ) ( از آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). بلبل. ( غیاث اللغات ). هزار. هزارآوا. کُعَیْت :
جرس دستان گوناگون همی زد
بسان عندلیبی از عنادل.
بشکست نای در کف و طنبور در کنار.
لشکر چین در بهار خیمه به هامون زده ست.
چو گور دشت بسی رفته ای نشیب و فراز
چو عندلیب بسی گفته ای سرودو غزل.
بر شادی از نوای جهان در نوا شده ست.
که گاه گاهی چون عندلیب بسراید.
ز شاخ مدح تو دولت چو عندلیب سرود.
عندلیبم من که هر ساعت دگر سازم نوا.
زبور خواندداودوار در محراب.
عندلیبم ولیک نوحه گرم.
عندلیبم ، به گلستان شدنم نگذارند.
کوس شود عندلیب ، خاک شود لاله زار.
گویند به عندلیب مخروش.
عندلیبی غراب هم قفسش.
ببوی صبح و بانگ عندلیبان.
عندلیب آشفته تر میگوید این افسانه را.
اوراق گل بریزد و بر وی کفن شود.
جرس دستان گوناگون همی زد
بسان عندلیبی از عنادل.
منوچهری.
خنیاگرانت فاخته و عندلیب رابشکست نای در کف و طنبور در کنار.
منوچهری.
برگل تر عندلیب گنج فریدون زده ست لشکر چین در بهار خیمه به هامون زده ست.
منوچهری.
عندلیب هنر به بانگ آمد. ( تاریخ بیهقی ص 387 ).چو گور دشت بسی رفته ای نشیب و فراز
چو عندلیب بسی گفته ای سرودو غزل.
ناصرخسرو.
تا بی نوا جهان به نوا گشت عندلیب بر شادی از نوای جهان در نوا شده ست.
ناصرخسرو.
تنم ز بار بلا زآن همیشه ترسان است که گاه گاهی چون عندلیب بسراید.
مسعودسعد.
به باغ لهو تو رامش چو ارغوان خندیدز شاخ مدح تو دولت چو عندلیب سرود.
مسعودسعد.
طوطیانه گفت نتوانند جز آموخته عندلیبم من که هر ساعت دگر سازم نوا.
مسعودسعد.
چمن شده ست چو محراب و عندلیب همی زبور خواندداودوار در محراب.
معزی.
من که خاقانیم به باغ جهان عندلیبم ولیک نوحه گرم.
خاقانی.
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارندعندلیبم ، به گلستان شدنم نگذارند.
خاقانی.
مرگ شود بوالعجب ، تیغ شود گندناکوس شود عندلیب ، خاک شود لاله زار.
خاقانی.
بیکار بود که در بهاران گویند به عندلیب مخروش.
سعدی.
نه عجب گر فرورود نفسش عندلیبی غراب هم قفسش.
سعدی ( گلستان چ یوسفی ص 179 ).
خوشا و خرما وقت حبیبان ببوی صبح و بانگ عندلیبان.
سعدی.
سرگذشت اهل دل را از نظیری بشنویدعندلیب آشفته تر میگوید این افسانه را.
نظیری ( از امثال و حکم دهخدا ).
تأثیر عشق بین که پس ازمرگ عندلیب اوراق گل بریزد و بر وی کفن شود.
؟ ( از یادداشت مرحوم دهخدا ).
فرهنگ عمید
بلبل، هزاردستان.
کلمات دیگر: