قلعه ممکا

قلعه ممکا روستای است در شهرستان کیار که ارمنی نشین بوده و به آن ماموکا میگفتن که به زبان ارمنی یعنی سخاوتمند صدای ناقوص کلیسای مریم مقدس در روستای ماموکا آخرین بار در ۲۷ جولای ۱۹۶۷ با حضور پیشوای مذهبی جلفا یپرم تانگیان به صدا در آمد این آخرین مراسم مذهبی ارامنه بود که در استان چهارمحال و بختیاری برگزار شد

در سال ۹۸۲ شمسی شاه عباس صفوی ارامنه را از یازده منطقه ارمنستان به ایران کوچ داد که ارامنه قلعه ممکا از منطقه باسن بودند که امروزه جز کشور ترکیه است ابتدا آنها در اصفهان ساکن شدند ولی بعلت شرایط اقلیمی و آب و هوایی نتوانستن خود را با شرایط آب و هوایی اصفهان سازگار کنند که بفرمان شاه عباس به چهارمحال و بختیاری کوچ کردند و در آنجا ساکن شدن ولی از نظر فرهنگی و سیاسی تابع کلیسای جلفای اصفهان بودن باسن ها در سال ۱۲۳۹ روستای ماموکا ( قلعه ممکا ) را پایه گذاری کردن و در سال ۱۲۴۲ کلیسای مریم مقدس ماموکا را بنا نمودن و تا سال ۱۳۴۶ در این روستا زندگی کردن و سپس به تدریج به اصفهان و مسجد سلیمان و آبادان مهاجرت کردن و تمام اشیا کلیسا ماموکا به کلیسای وانک جلفای اصفهان منطقه شد

تاریخ روستای ماموکا ( قلعه ممکا )
در سال ۹۸۲ خورشیدی شاه عباس صفوی ارامنه را از ارمنستان به ایران کوچ داد و تعدادی از آنها را در اصفهان ساکن کرد که بخاطر شرایط آب و هوایی نتوانستن خود را با اقلیم اصفهان سازگار کنند سپس به فرمان شاه عباس صفوی تعدادی از ارامنه به چهارمحال و بختیاری منتقل گردیدن و گروهی از آنها که از باسن ها بودن در سال ۱۲۳۹ روستای ماموکا را بنیان نهادن و به کار کشاورزی و باغداری و دامداری مشغول شدن و در سال۱۲۴۲ کلیسای مریم مقدس را در ماموکا ساختن و با مسلمانان منطقه بویژه گهرو روابط حسنه ای داشتن و بصورت مسالمت آمیز بدون هیچ تنشی با مسلمانان روستاهای مجاور زندگی می کردن و از نظر فرهنگی و سیاسی تابع کلیسای جلفای اصفهان بودند، صدای ناقوس کلیسای مریم مقدس ماموکا آخرین بار در تاریخ ۱۳۴۶/۵/۵ با حضور پیشوای مذهبی جلفای اصفهان بنام: یپرم تانیگیان به صدا در آمد این آخرین مراسم مذهبی ارامنه بود که در استان چهارمحال و بختیاری برگزار شد و بعد از این مراسم ارامنه بتدریج از ماموکا به اصفهان، مسجد سلیمان و آبادان و . . . مهاجرت کردن و تمام اشیا کلیسای مریم مقدس ماموکا به کلیسای وانک جلفای اصفهان منتقل شد به این ترتیب تاریخ حیات ارامنه در این روستا به پایان رسید و مسلمانان که اکثرا گهرویی هستن جایگزین ارامنه شدند. اگر چه در حال حاضر ارامنه در این روستاساکن نیستن اما بسیاری از آنها هنوز موطن اصلی خود را روستای قلعه ممکا می دانند و در طول سال به این روستا که زادگاه پدران و مادران آنهاست می آیند و سر قبور آنها مراسم برگزار می کنند ( منبع:مقاله اسکندر شهبازی گهرویی )