عباس قلی آقا باکیخانف. عباس قلی آقا باکیخانف (ترکی آذربایجانی: Abbasqulu ağa Bakıxanov Qüdsi) شاعر، نویسنده، تاریخ نگار، خبرنگار، زبان شناس و فیلسوف اهل آذربایجان بود، که ۲۱ ژوئن سال ۱۷۹۴ در روستای امیرجان خانات باکو به دنیا آمده بود.عباس قلی آقا باکیخانف که از مهم ترین روشنفکران قرن ۱۹ آذربایجانی محسوب می شود، با اثر «گلستان ایرم» (به ترکی آذربایجانی: Gülüstani-İrəm) خود بنیان تاریخ نگاری را در این کشور گذاشت. وی با لقب «قدسی» اشعاری به زبان های فارسی و عربی سروده است. او همچنین یکی از بنیان گذاران محفلی ادبی- علمی موسوم به «گلستان» در قوبا (۱۸۳۵) بوده است. در دههٔ ۱۸۲۰ که در ارتش روسیه تزاری سربازی می کرد، در فرایند امضای عهدنامه های گلستان و ترکمنچای به عنوان مترجم حضور یافت.
«محمد میرزا خان دوم» (پدر)
عباس قلی آقا باکیخانف در ۲۱ ژوئن سال ۱۷۹۴ در خانواده ای ثروتمند در ده امیرجان باکو چشم به دنیا گشود. پدرش «محمد میرزا خان دوم» نمایندهٔ سلسلهٔ خانان باکو و مادرش خانم «سفیا» که به دین اسلام گراییده بود، اهل کشور گرجستان بود. عباس قلی تا ۸ سالگی در باکو بزرگ شد؛ و لیکن در سال ۱۸۰۲، پس از آنکه پدرش مبارزه بر سر رسیدن به قدرت را به پسر عمویش «حسین قلی خان» باخت، وادار شد با خانواده اش، به روستای امسار قوبا که، روزگاری فتحعلی شاه به او اهدا کرده بود، منتقل گردد.عباس قلی آقا تا سال ۱۸۱۹ در این روستا به سر برده و به تحصیلات خود ادامه داد. آنجا به زبان های فارسی و عربی تسلط پیدا و آثار زیادی به این زبان ها مطالعه نمود. همزمان با یادگیری زبان های شرقی، در تلاش بود ادبیات، الهیات و فلسفه را نیز در سطح بالا یاد بگیرد.
در سال ۱۸۱۹، با دعوت الکسی یرمولوف، ژنرال ارتش شاهنشاهی روسیه در قفقاز راه تفلیس را در پیش گرفته و به عنوان مترجم زبان های شرقی در «ادارهٔ کل نظامی قفقاز» گماشته شد. وی در تفلیس با چهره های ادبی زیادی از کشورهای مختلی آشنا شد. عباس قلی آقا باکیخانف در سال ۱۹۴۷ هنگام مسافرت از مکه به مدینه در جایی موسوم به «وادی فاطمه» بر آثار ابتلا به طاعون زندگی را بدرود گفت و در آنجا به خاک سپرده شد.
خلاقیت عباس قلی آقا باکیخانف از آثار ادبی و علمی رنگارنگی سرشار می باشد. از آثار ادبی اش می توان داستان های «ریاض القدس» و «میشکاة الانوار» و قصاید، غزل ها، رباعی ها، مثنوی ها، قصه های منظوم، حکایت ها و غیره… را برشمرد.
«محمد میرزا خان دوم» (پدر)
عباس قلی آقا باکیخانف در ۲۱ ژوئن سال ۱۷۹۴ در خانواده ای ثروتمند در ده امیرجان باکو چشم به دنیا گشود. پدرش «محمد میرزا خان دوم» نمایندهٔ سلسلهٔ خانان باکو و مادرش خانم «سفیا» که به دین اسلام گراییده بود، اهل کشور گرجستان بود. عباس قلی تا ۸ سالگی در باکو بزرگ شد؛ و لیکن در سال ۱۸۰۲، پس از آنکه پدرش مبارزه بر سر رسیدن به قدرت را به پسر عمویش «حسین قلی خان» باخت، وادار شد با خانواده اش، به روستای امسار قوبا که، روزگاری فتحعلی شاه به او اهدا کرده بود، منتقل گردد.عباس قلی آقا تا سال ۱۸۱۹ در این روستا به سر برده و به تحصیلات خود ادامه داد. آنجا به زبان های فارسی و عربی تسلط پیدا و آثار زیادی به این زبان ها مطالعه نمود. همزمان با یادگیری زبان های شرقی، در تلاش بود ادبیات، الهیات و فلسفه را نیز در سطح بالا یاد بگیرد.
در سال ۱۸۱۹، با دعوت الکسی یرمولوف، ژنرال ارتش شاهنشاهی روسیه در قفقاز راه تفلیس را در پیش گرفته و به عنوان مترجم زبان های شرقی در «ادارهٔ کل نظامی قفقاز» گماشته شد. وی در تفلیس با چهره های ادبی زیادی از کشورهای مختلی آشنا شد. عباس قلی آقا باکیخانف در سال ۱۹۴۷ هنگام مسافرت از مکه به مدینه در جایی موسوم به «وادی فاطمه» بر آثار ابتلا به طاعون زندگی را بدرود گفت و در آنجا به خاک سپرده شد.
خلاقیت عباس قلی آقا باکیخانف از آثار ادبی و علمی رنگارنگی سرشار می باشد. از آثار ادبی اش می توان داستان های «ریاض القدس» و «میشکاة الانوار» و قصاید، غزل ها، رباعی ها، مثنوی ها، قصه های منظوم، حکایت ها و غیره… را برشمرد.
wiki: عباس قلی آقا باکیخانف