در علم اقتصاد و نظریه قرارداد، عدم تقارن اطلاعات (به انگلیسی: Information Asymmetry) به بررسی معاملاتی که در آن یک طرف معامله اطلاعات بیشتر یا بهتری از طرف دیگر دارد می پردازد. این پدیده باعث ایجاد یک نوع عدم توازن قدرت در معاملات می شود که گاهی اوقات می تواند باعث خراب شدن معاملات، یا در بدترین حالت به شکست بازار بینجامد. از نمونه هایی این مشکل می توان به کژگزینی (انتخاب جانبی) و کژمنشی و انحصار اطلاعات اشاره کرد.
عقلانیت محدود
اغلب، اطلاعات نامتقارن در زمینه مشکلات مالک-کارگزار مورد مطالعه قرار می گیرد. اطلاعات نامتقارن در تقابل با اطلاعات کامل (به انگلیسی: Perfect Information) است، که یک فرض کلیدی در اقتصاد نئوکلاسیک است. در سال ۲۰۰۱ فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد جایزه نوبل اقتصاد را به صورت مشترک به جرج اکرلوف و مایکل اسپنس و جوزف استیگلیتز برای «تجزیه و تحلیل بازار با اطلاعات نامتقارن» اهدا کرد.
بازار ماشین های دسته دوم یکی از مثال های اولیه و اصلی برای بیان اثر اطلاعات نامتقارن در معاملات روزمره است. جرج اکرلوف این مثال را با عنوان «بازار لیموها» (به انگلیسی: The Market for Lemons) در سال ۱۹۷۰ در مقاله مشهور خود ارائه کرد. (در اینجا لیمو اشاره به ماشین های دست دوم بد کیفیت و در مقابل هلو اشاره به ماشین ها دست دوم با کیفیت دارد). هنگام معامله در این بازار، فروشنده اطلاعاتی از ماشین دارد که خریدار به آن اطلاعات دسترسی ندارد. برای مثال فروشنده از این امر آگاه است که ماشین لیمو است یا هلو؛ بنابراین فروشنده در بازار نسبت به خریداران مزیت نسبی دارد. اگر خریداران به این اطلاعات دسترسی داشته باشند، قیمت پایینتری را به صاحبان ماشین های با کیفیت پایین (لیموها) پیشنهاد می دهند. به همین دلیل فروشندگان تمایلی به آشکار ساختن این اطلاعات ندارند. در نتیجه بازار با اطلاعات نامتقارن رخ می دهد و در پی آن خریدار با کژگزینی روبه رو می شود.
برای مثال فرض کنید، هلوها برای خریدار ۱۰۰۰ دلار ارزش داشته باشد و برای فروشنده کمی کمتر. همچنین ماشین های خراب، لیموها، برای خریدار ۵۰۰ دلار ارزش داشته باشند (و به همین صورت برای فروشنده کمی کمتر). اگر خریدار می توانست تفاوت بین لیمو و هلو را تشخیص دهد، بازار خرید و فروش هر دو رونق می گرفت. اما در واقعیت خریدار به سختی می تواند این تفاوت را تشخیص دهد: خرابی موتوری که قید نشده، کیلومترشماری که دستکاری شده، ماشین تصادفی ای که صافکاری شده.
عقلانیت محدود
اغلب، اطلاعات نامتقارن در زمینه مشکلات مالک-کارگزار مورد مطالعه قرار می گیرد. اطلاعات نامتقارن در تقابل با اطلاعات کامل (به انگلیسی: Perfect Information) است، که یک فرض کلیدی در اقتصاد نئوکلاسیک است. در سال ۲۰۰۱ فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد جایزه نوبل اقتصاد را به صورت مشترک به جرج اکرلوف و مایکل اسپنس و جوزف استیگلیتز برای «تجزیه و تحلیل بازار با اطلاعات نامتقارن» اهدا کرد.
بازار ماشین های دسته دوم یکی از مثال های اولیه و اصلی برای بیان اثر اطلاعات نامتقارن در معاملات روزمره است. جرج اکرلوف این مثال را با عنوان «بازار لیموها» (به انگلیسی: The Market for Lemons) در سال ۱۹۷۰ در مقاله مشهور خود ارائه کرد. (در اینجا لیمو اشاره به ماشین های دست دوم بد کیفیت و در مقابل هلو اشاره به ماشین ها دست دوم با کیفیت دارد). هنگام معامله در این بازار، فروشنده اطلاعاتی از ماشین دارد که خریدار به آن اطلاعات دسترسی ندارد. برای مثال فروشنده از این امر آگاه است که ماشین لیمو است یا هلو؛ بنابراین فروشنده در بازار نسبت به خریداران مزیت نسبی دارد. اگر خریداران به این اطلاعات دسترسی داشته باشند، قیمت پایینتری را به صاحبان ماشین های با کیفیت پایین (لیموها) پیشنهاد می دهند. به همین دلیل فروشندگان تمایلی به آشکار ساختن این اطلاعات ندارند. در نتیجه بازار با اطلاعات نامتقارن رخ می دهد و در پی آن خریدار با کژگزینی روبه رو می شود.
برای مثال فرض کنید، هلوها برای خریدار ۱۰۰۰ دلار ارزش داشته باشد و برای فروشنده کمی کمتر. همچنین ماشین های خراب، لیموها، برای خریدار ۵۰۰ دلار ارزش داشته باشند (و به همین صورت برای فروشنده کمی کمتر). اگر خریدار می توانست تفاوت بین لیمو و هلو را تشخیص دهد، بازار خرید و فروش هر دو رونق می گرفت. اما در واقعیت خریدار به سختی می تواند این تفاوت را تشخیص دهد: خرابی موتوری که قید نشده، کیلومترشماری که دستکاری شده، ماشین تصادفی ای که صافکاری شده.
wiki: عدم تقارن اطلاعاتی