[ویکی نور] «مجمع التواریخ»، اثر میرزا محمدخلیل مرعشی صفوی، شرح وقایع و سوانحی است که در ایران از تاریخ
شورش افاغنه غلزایی قندهار، در سال 1120ق تا عصر مؤلف، سال 1207ق، به وقوع پیوسته است.
کتاب به زبان فارسی و در سال 1207ق نوشته شده است.
نویسنده، جمع آوری بعضی از نسخ متفرقه را سبب نامیدن کتاب، به این نام دانسته و فقدان گزارشی از حوادث دوران فتور و شورش افاغنه غلزه قندهار را، انگیزه نگارش بیان کرده است.
کتاب، علاوه بر ارائه گزارش های مختصری از حوادث حضور فرنگیان در دریای هند و احوال ائمه عمان، نسبت به موضوعاتی که راه تفصیل در آن ها را برگزیده، آگاهی های مشیع و در خور توجهی را ارایه داده که در نوع خود بی نظیر بوده و این امر باعث اهمیت آن شده است.
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب در سه محور، به روش موضوعی، تحرکات قزلباشان و نقش خاندان صفوی در تحولات سیاسی مذهبی مربوط به دوران حاکیت
سلسله صفویه و انتقال آن به دولت افشار را به تصویر کشیده است.
wikinoor:
قاجاریان را در برمی گیرد.نویسنده در تالیف کتاب، علاوه بر استفاده از کتاب ها «جهانگشای نادری»، «تذکره حزین»، «حبیب السیر» و «روضة الصفا» که با تاکید از آن ها یاد کرده، از روایات کتبی و شفاهی و اسناد و مآخذ دیگر نیز بهره برده است.علاوه بر این، یادداشت های سلطان داود میرزا و نسخه هایی از تالیفات میر محمد مشهور به فاضل؛ از جمله منابع مورد استفاده او هستند. عباراتی نظیر «از بعضی ثقات مسموع شده»، «آن چه به خاطر فاتر می رسد» و «راقم حروف آن صحیفه را در مشهد مقدس معاینه نمود»، گزارش های او را تحکیم می بخشد.سبک نگارش کتاب، هر چند ساده و به دور از تکلف های منشیانه است؛ اما در عین حال سستی، تشتت، پراکندگی و عدم انسجام مفهومی در لابه لای جملات نیز به چشم می خورد. همچنین حذف افعال ربطی، جملات معترضه طولانی، استفاده از ترکیبات و جمع های عربی غیرمتداول، از ویژگی های نوشتاری کتاب است که با لحن پرخاشگر و بغض آلود وی نسبت به افاغنه همراه شده است.او افغانان را با عباراتی نظیر قوم اشرار، محمود نامحمود، افساد جماعت افاغنه معرفی نموده که امکان دارد، اصل بی طرفی نوشته را مورد تردید قرار دهد.با این حال، تاکید نویسنده بر جنبه های جغرافیایی و معرفی سران ایلات و دسته بندی های آنان، از محاسن کتاب به شمار می رود.مؤلف مدعی است که بعضی از حوادث کتاب را تا زمان او، هیچ کس چنانکه باید و شاید ننوشته است، جز میرزا مهدی خان استرآبادی، مؤلف تاریخ «جهانگشای نادری» که معتقد است، او هم بعضی از احوالات را بنا بر مصلحت و هوای وقت، در نهایت ناهمواری و اختصار ذکر کرده است.
گزارش محتوا
مصحح در مقدمه، پس از شرحی کوتاه درباره مؤلف، به معرفی آثاری که از دوره مورد نظر گزارش می کنند، پرداخته و زبور آل داود را، از جمله آثار مربوط به این دوره دانسته است.وی به موضوع شباهت این کتاب با «مجمل التواریخ گلستانه» که توسط «ارنست بیر» مستشرق آلمانی چاپ شده، اشاره کرده و معاشرت و همنشینی مؤلف هر دو کتاب را دلیل مشابهت و استفاده از گزارش های یکدیگر دانسته است.اولین صفحات کتاب، با توضیح مختصر نویسنده درباره انگیزه نگارش و وجه تسمیه کتاب همراه است.
← موضوعات
...
