اسفندگان

جشن اسفندگان (سپندارمذگان) یا جشن مژده گیران یکی از جشن های ایرانی است که در روز ۵ اسفند برگزار می شود. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که ایرانیان باستان روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می دانستند.
اگرچه منابع کهن از جمله ابوریحان این جشن را در روز پنجم اسفند ذکر کرده اند، ولی با توجه به تغییر ساختار تقویم ایرانی در زمان خیام که پس از ابوریحان می زیست، و سی و یک روزه شدن شش ماه نخست سال در گاهشماری ایرانی، بعضی منابع و به اشتباه تاریخ ذکر شده نیز ۶ روز به عقب آورده اند که این کار نادرست است. زیرا طبق منابع کهن و همانطور که از نام آن پیداست این جشن به روز اسپند یعنی پنجمین روز ماه از ماه اسفند اشاره دارد.

اسفندگان (جشن مردان). پنجمین روز از هر ماه شمسی در تقویم زردشتیان سپندارمذ (اسفند) نامیده می شود و به سبب تقارن نام روز با نام ماه، جشن ویژة اسفند (اسفندگان ) در این روز است . سپندارمذ نه تنها فرشته موکل بر زمین است ، بر زن های درست کار، عفیف و شوهر دوست و خیرخواه نیز موکل است . در گذشته این ماه ، به ویژه این روز، عید زنان بوده و در این عید مردان به زنان خود هدیه می داده اند. بیرونی تأکید می کند که هنوز این رسم در اصفهان و ری و دیگر شهرهای پهله نشین مانده و به آن مردگیران می گویند و زیرا که زنان از شوهرانشان طلب نزدیکی و آمیزش داشتند. در فصل ۳۸ یسنا به سبب همسان بودن زن و سپندارمذ از نظر باروری، با هم ستوده شده اند.