امیرنظام گروسی

حسنعلی خان گروسی (۱۲۰۱ بیجار - ۱۲۷۸ کرمان) ملقب به امیرنظام گروسی سیاستمدار، وزیر فوائد عامه، دیپلمات و سفیر (وزیر مختار) در انگلستان، اتریش، عثمانی و فرانسه، ادیب، نویسنده و خوشنویس در دوره قاجار بود.حسنعلی خان از منطقه بیجار گروس و از طایفه کبودوند گروسی بود، پدرش محمدصادق خان گروسی جزو رجال دربار فتحعلی شاه قاجار بود.حسنعلی خان در مناصب مختلفی از جمله: ریاست افواج گارد سلطنتی، ریاست قشون آذربایجان، رئیس فوج گروس، پیشکار آذربایجان و حاکم تبریز، کردستان، کرمانشاهان، گروس، همدان و… بود. او در اواخر عمر والی کرمان و بلوچستان بود.او سرپرست دانشجویان اعزامی به اروپا و عضو دارالشوری کبری و شورای وزیران بود.از جمله اقدامات عمرانی و فرهنگی امیرنظام گروسی می توان به اقدام به خرید ماشین آلات ضرب سکه از اروپا و شروع ضرب سکه در تهران، مشارکت در ایجاد شبکه راه آهن و راه سازی، تأسیس مدرسه مظفری تبریز و مشارکت در تأسیس مدرسه رشدیه، وارد کردن تمبر و چاپ آن در ایران، دستور به چاپ و کتابت: کلیله و دمنه، گلستان سعدی، دیوان فرخی سیستانی و دیوان منوچهری دامغانی، همچنین چند کتاب از خود او و شیوه خاص نویسندگی و خطاطی اش اشاره کرد؛ او صاحب کتابخانه ای از کتب نفیس بود، نسخه کنونی شاهنامه بایسنقری را امیرنظام گروسی به کتابخانه کاخ موزه گلستان هدیه کرده است.خانه امیر نظام گروسی که هم اکنون موزه قاجار نام دارد در زمان پیشکاری امیر نظام در تبریز ساخته شده است.امیرنظام گروسی، مورد توجه زمامداران اروپایی قرار گرفت و توانست از آن ها نشان های دولتی دریافت نماید، از جمله نشان سنت موریس و سنت لازار از ایتالیا، عقاب سفید از آلمان، لژیون دونور از فرانسه، لئوپلد از بلژیک، دانبرک از دانمارک، کوردون از روسیه و مجیدیه از عثمانی را از آن خود کرد.نبو
حسنعلی خان امیرنظام گروسی از منطقه بیجار گروس و از طایفه کبودوند بود که در سال ۱۲۰۱ شمسی (۱۲۳۶ قمری) در بیجار مرکز ولایت گروس متولد شد، مادرش اصالتاً ارمنی و پدرش محمدصادق خان گروسی جزو رجال دربار فتحعلی شاه قاجار بود.اجداد امیرنظام حاکمان پیشین منطقه گروس بودند، حسنعلی خان تقریباً از هفت سالگی بسیاری از علوم زمانهٔ خود را فرا گرفت و توانست توجه اطرافیان را به خود جلب نماید.امیرنظام گروسی دو بار ازدواج کرد، نام همسرهای او شهربانو و نیره السلطنه بود، حاصل آن نیز چهار فرزند بود، دو پسر به نام های یحیی خان گروسی و عبدالحسین خان سالار الملک گروسی و دو دختر به نام های امیرزاده خانم و سلمی (مفرح الدوله)، در سال ۱۲۸۷ قمری فرزند بزرگش یحیی خان گروسی که فرمانده فوج گروس در کرمان بود مُرد. عبدالحسین خان سالار الملک گروسی، پسر کوچکتر او نیز، حاکم کردستان، کرمانشاهان، گروس، ولایات ثلاث (ملایر، تویسرکان، نهاوند)، رئیس پلیس ایران در زمان محمدعلی شاه قاجار بود.
حسنعلی خان، در سال ۱۲۵۲ قمری با دریافت درجه سرهنگی به عنوان فرمانده افواج گروس منصوب شد، اما در سال ۱۲۶۰ قمری با نسبت دادن پدرکشی به وی، او را از کار برکنار کردند که در همین زمان حاج میرزا آقاسی صدراعظم محمد شاه، با دشمنی ای که با خانواده حسنعلی خان داشت (چنان که خود امیر نظام در چند نامه اش به آن اشاره می کند)، حکومت موروثی گروس را از دست خاندان حسنعلی خان گرفته و به ابراهیم خان سرتیپ سلماسی سپرد.در سال ۱۲۶۴ق ناصرالدین شاه که به تخت نشست و امیرکبیر را به عنوان صدراعظم برگزید حسنعلی خان نیز توانست به کمک امیرکبیر حکومت از دست رفته گروس را دوباره به خاندان خود برگرداند و بار دیگر ریاست افواج گروس را بر عهده گرفت.
از سال ۱۲۵۴ تا ۱۲۵۷ ق حسنعلی خان به همراه افواج گروس به محافظت از ارگ تبریز مأمور گشت و از سال ۱۲۵۷ ق تا ۱۲۹۵ ق برای محافظت از سرحدات کرمانشاه در برابر عثمانی انتخاب شد.

رجوع شود به:گروسی ، حسنعلی خان (گروس ۱۲۳۷ـ کرمان ۱۳۱۸ق)

حسن علی خان گروسی (۱۲۰۱ بیجار گروس - ۱۲۷۸ کرمان) ملقب به امیرنظام گروسی سیاستمدار، وزیر فوائد عامه، دیپلمات و سفیر (وزیر مختار) در انگلستان، اتریش، عثمانی و فرانسه، ادیب، نویسنده و خوشنویسدر دوره قاجار بود.
• «هر امری از امور مناسب اجزا، و توافق آرا، و تساوی اشخاص، و اجتماع عقول لازم است.»• «کار تهران به عشوه است و رشوه. رشوه را مال ندارم. و عشوه را جمال.»• «این رباعی بر سنگ تربتم نویسد:»• «افسوس که باب علم بر مردم ما مسدود؛ و راه آمدوشد بر آن ها دشوار گشته، و از تحصیل منافع، و کسب فواید و اطلاع بر ترقی ملل خارجه محروم مانده ایم، باری امتعه مخصوصهء خودمان جای مناسبی به طرز و طرح عمارت ایران ساخته، و آماده شده است.»• «خطاب به ایرج میرزا: «که من شما را مثل فرزند خودم عبدالحسین دوست دارم. این کاغذ را مخصوصا به خط او به شما نوشتم.»