قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( ص نسبی ) نسبت است به قبان. ( سمعانی ). رجوع به قبان شود.
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) احمدبن لقمان از محدثان است. وی در جرجان ( گرگان ) درس حدیث گفته و حمزةبن یوسف گوید: از او عبدالرحمان بن حمدان روایت دارد. ( سمعانی ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) احمدبن محمدبن محمود زاهد مجرد مکنی به ابوالعباس از محدثان و از مردم نیشابور است.حاکم ابوعبداﷲ در تاریخ از او یاد کرده و نویسد پیرمردی پارسا و قانع بود وی از ابوبکر محمدبن اسحاق بن خزیمه و ابوعباس احمدبن محمد مارخسی و امثال این دو تن روایت شنیده است. او در ربیعالاول سال 371 هَ. ق.وفات یافت و در سالهای پیری حدیث نوشت. ( سمعانی ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) حسین بن محمد. رجوع به حسین بن محمد شود.
قبانی. [ ق َب ْ با ] ( اِخ ) صدرالدین پدرخوانده اخی جوق باجوقی حاکم آذربایجان بود. در بهار سال 760 هَ. ق. امیر مبارزالدین محمد مظفر از شیراز لشکر به تبریز کشید و اخی جوق را بگریزانید مقارن آن حال ، امیر مبارزالدین خبر توجه سلطان اویس را شنیده و به مملکت خود بازگردید. سلطان اویس به تبریز درآمد و اخی جوق باجوقی به صدرالدین قبانی که پدرخوانده او بود پناه برد، سلطان اویس ایلچیان به قبان فرستاد و او را به عواطف خویش امیدوار ساخت تا به ملازمت مبادرت نمود و آنگاه وی به اتفاق علی پیل تن و جلال الدین قزوینی قصد غدر و حیله کردند. خواجه شیخ ، پادشاه را از این داستان واقف گردانید و شاه هر سه را بقتل رسانید. ( حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 240 ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) عبداﷲبن محمدبن سری بن صباح مکنی به ابومحمد عاید کرمانی از بزرگان یاران ابوعلی ثقفی است. وی از ابولبید محمدبن ادریس شامی و ابوبکر محمدبن اسحاق بن خزیمه و جعفربن احمدبن نصر روایت کند و از او ابوجازم عبدوی حافظ و ابوعبداﷲ حاکم روایت دارند. وی در ماه ربیعالاول سال 366 هَ. ق. وفات یافت و در مقبرةالحسین بخاک سپرده شد. ( سمعانی ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) علی بن حسین بن محمدبن زیاد یکی ازارکان حدیث و حافظان شمرده میشود. وی سفرها کرده و بسیار احادیث شنیده و در علوم گوناگون از جمله مسند و تاریخ و کنیه ها و القاب تألیفات دارد. بخاری از حسین نام از احمدبن منیع در کتاب طیب روایت نقل کرده است. ابوفصل گل آبادی گوید: به عقیده من آن حسین که بخاری حدیث از او نقل کرده همان حسین بن محمدبن زیاد است که مسند احمدبن منیع نزد او بوده است. گل آبادی گوید: گویند که وی ملازم و هم عقیده و هم مشرب با بخاری بوده بجهت ملاقات و گفتگوهائی که در نیشابور میان آن دو اتفاق افتاده است. حسین گوید: جد من «زیاد» را قپانی بوده است که در نیشابور به بزرگی آن کسی سراغ نداشته است. ولی وی قپاندار [ وزّان ] نبوده است. مردم هرگاه میخواستند چیزی را بسنجند قپان جدّم را عاریه میکردند. وی از این رو به قبانی مشهور گردید و این لقب برای ما ماند. جدم «زیاد» این قپان را از فارس به نیشابور آورده بود، ابوعبداﷲ محمدبن یعقوب گوید: حسین بن محمدبن زیاد، حافظترین مردم به حدیث و عارف ترین مردم به نامها و کنیه ها بود. وی به سال 289 هَ. ق. وفات یافت. ابوزکریا یحیی بن محمد عنبری و دعلج بن احمد سنجری و جز ایشان از او روایت کنند. ( سمعانی ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) احمدبن لقمان از محدثان است. وی در جرجان ( گرگان ) درس حدیث گفته و حمزةبن یوسف گوید: از او عبدالرحمان بن حمدان روایت دارد. ( سمعانی ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) احمدبن محمدبن محمود زاهد مجرد مکنی به ابوالعباس از محدثان و از مردم نیشابور است.حاکم ابوعبداﷲ در تاریخ از او یاد کرده و نویسد پیرمردی پارسا و قانع بود وی از ابوبکر محمدبن اسحاق بن خزیمه و ابوعباس احمدبن محمد مارخسی و امثال این دو تن روایت شنیده است. او در ربیعالاول سال 371 هَ. ق.وفات یافت و در سالهای پیری حدیث نوشت. ( سمعانی ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) حسین بن محمد. رجوع به حسین بن محمد شود.
قبانی. [ ق َب ْ با ] ( اِخ ) صدرالدین پدرخوانده اخی جوق باجوقی حاکم آذربایجان بود. در بهار سال 760 هَ. ق. امیر مبارزالدین محمد مظفر از شیراز لشکر به تبریز کشید و اخی جوق را بگریزانید مقارن آن حال ، امیر مبارزالدین خبر توجه سلطان اویس را شنیده و به مملکت خود بازگردید. سلطان اویس به تبریز درآمد و اخی جوق باجوقی به صدرالدین قبانی که پدرخوانده او بود پناه برد، سلطان اویس ایلچیان به قبان فرستاد و او را به عواطف خویش امیدوار ساخت تا به ملازمت مبادرت نمود و آنگاه وی به اتفاق علی پیل تن و جلال الدین قزوینی قصد غدر و حیله کردند. خواجه شیخ ، پادشاه را از این داستان واقف گردانید و شاه هر سه را بقتل رسانید. ( حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 240 ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) عبداﷲبن محمدبن سری بن صباح مکنی به ابومحمد عاید کرمانی از بزرگان یاران ابوعلی ثقفی است. وی از ابولبید محمدبن ادریس شامی و ابوبکر محمدبن اسحاق بن خزیمه و جعفربن احمدبن نصر روایت کند و از او ابوجازم عبدوی حافظ و ابوعبداﷲ حاکم روایت دارند. وی در ماه ربیعالاول سال 366 هَ. ق. وفات یافت و در مقبرةالحسین بخاک سپرده شد. ( سمعانی ).
قبانی. [ ق َب ْ با نی ی ] ( اِخ ) علی بن حسین بن محمدبن زیاد یکی ازارکان حدیث و حافظان شمرده میشود. وی سفرها کرده و بسیار احادیث شنیده و در علوم گوناگون از جمله مسند و تاریخ و کنیه ها و القاب تألیفات دارد. بخاری از حسین نام از احمدبن منیع در کتاب طیب روایت نقل کرده است. ابوفصل گل آبادی گوید: به عقیده من آن حسین که بخاری حدیث از او نقل کرده همان حسین بن محمدبن زیاد است که مسند احمدبن منیع نزد او بوده است. گل آبادی گوید: گویند که وی ملازم و هم عقیده و هم مشرب با بخاری بوده بجهت ملاقات و گفتگوهائی که در نیشابور میان آن دو اتفاق افتاده است. حسین گوید: جد من «زیاد» را قپانی بوده است که در نیشابور به بزرگی آن کسی سراغ نداشته است. ولی وی قپاندار [ وزّان ] نبوده است. مردم هرگاه میخواستند چیزی را بسنجند قپان جدّم را عاریه میکردند. وی از این رو به قبانی مشهور گردید و این لقب برای ما ماند. جدم «زیاد» این قپان را از فارس به نیشابور آورده بود، ابوعبداﷲ محمدبن یعقوب گوید: حسین بن محمدبن زیاد، حافظترین مردم به حدیث و عارف ترین مردم به نامها و کنیه ها بود. وی به سال 289 هَ. ق. وفات یافت. ابوزکریا یحیی بن محمد عنبری و دعلج بن احمد سنجری و جز ایشان از او روایت کنند. ( سمعانی ).