کلمه جو
صفحه اصلی

وان لی

دانشنامه عمومی

وان لی (چینی: 萬曆؛ پین یین: Wànlì؛ انگلیسی: Wanli) به معنای «ده هزار تقویم»، نام پادشاهی جو ئی جون (۴ سپتامبر ۱۵۶۳ - ۱۸ اوت ۱۶۲۰)، سیزدهمین امپراتور دودمان مینگ بود که پس از مرگ پدرش امپراتور لونگ چینگ، به مدت ۴۸ سال که بالاترین زمان سلطنت در سلسلهٔ پادشاهی مینگ به شمار می رود بین سال های ۱۵۷۲ تا ۱۶۲۰ فرمانروایی نمود. بی توجهی وان لی به امور کشور و رفتار غیر مسئولانهٔ او در مقام امپراتور از دلایل اصلی زوال و سقوط سلسله مینگ در سال های آتی بود.
دوران حکومت۱۹ ژوئیه ۱۵۷۲–۱۸ اوت ۱۶۲۰ (۴۸ سال)
جو ئی جون در ۴ سپتامبر ۱۵۶۳، در چهل و دومین سال سلطنت امپراتور جیاجینگ زاده شد و به دنبال مرگ پدرش امپراتور لونگ چینگ در ۹ سالگی به سلطنت رسید. امپراتور لونگ چینگ پیش از مرگش از یکی از سیاستمداران برجستهٔ دربار مینگ به نام جانگ جوجنگ (چینی: 張居正؛ انگلیسی: Zhang Juzheng)خواسته بود تا پس از مرگش بر اوضاع کشور نظارت داشته و امپراتور جوان را در کارهایش راهنمایی نماید. وان لی برای جانگ به عنوان وزیر و راهنمای خود احترام بسیاری قائل بود و بدین ترتیب ۱۰ سال نخستین حکومت او با راهنمایی های جانگ جوجنگ سپری شد و کشور نیز از نظر نظامی و اقتصادی رشد فراوانی کرده بود. اما با این وجود در ۱۵۸۲، گروه های مختلف دربار که با سیاست های جانگ مخالف بودند و نسبت به جایگاه قدرتمند او در حکومت اعتراض داشتند، از وان لی خواستند تا او را از مقام خود خلع نماید. وان لی ۱۹ ساله نیز که ار سختگیری های جانگ نسبت به خود خسته شده بود علاقه مند بود تا او را برکنار نماید اما جانگ جوجنگ پیش از آنکه امپراتور بتواند تصمیم خود را عملی سازد در ۱۵۸۲ درگذشت.
با مرگ جانگ، وان لی که خود را آزاد از نظارت بر امور می دید، اقدام به واگردانی بسیاری از اقدامات پیش برندهٔ جانگ نمود. همچنین وان لی طی حکمی در ۱۵۸۴، تمام اموال جانگ را مصادره و خانواده اش را پاکسازی نمود. سپس کنترل تمامی امور دولتی را بر عهده گرفت و نشان داد که امپراتوری نجیب و سخت کوش می باشد. در این مدت هنوز کشور قدرتمند و از نظر اقتصادی رو به رشد بود. امپراتور هر روز صبح با درباریان ملاقات نموده و راجع به مسایل کشور با آنان گفتگو می نمود.

دانشنامه آزاد فارسی

وانْ لی (۱۹۱۶ـ۱۹۹۶)(Wan Li)
وانْ لی
دولتمرد کمونیست چینی. در ۱۹۷۷ رهبر حزب در ایالت آنهوئی شد، و یک برنامۀ اصلاحات اقتصادی مبتنی بر بازار را با موفقیت به اجرا گذاشت که توجه «رهبر اعظم» جدید، دنگ شیائو پینگ، را جلب کرد. به پاداش این موفقیت، در ۱۹۸۰ به عضویت کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست چین درآمد و معاون نخست وزیر، عمدتاً در امور کشاورزی، شد. در ۱۹۸۲ به دفتر سیاسی حزب راه یافت و متحد نزدیک جائو زیانگ نخست وزیر چین شد. لیبرالیسم سیاسی نسبی وان مانع از ترقی بیشتر وی شد. در نوامبر ۱۹۸۷ چن یون، از شخصیت های محافظه کار و متنفذ حزب، پس از آن که جائو زیانگ رهبری حزب را در دست گرفت اصرار ورزید که لی پنگِ مآل اندیش برای مقام نخست وزیری مناسب تر از وان است؛ و وان رئیس کنگرۀ ملی خلق (پارلمان) شد. در بحران سیاسی مه ـ ژوئن ۱۹۸۹، به سبب تظاهرات طرفداران دموکراسی در میدان تیان آنمن، پکن، نقش وان دوپهلو بود. او که در زمان اعلام حکومت نظامی در سفری رسمی در خارج به سر می برد ظاهراً برای حمایت از تلاش جائو زیانگ برای رسیدن به راه حل غیرنظامی به چین بازگشت. ولی، در سَرِ راه خود در شانگهای، جیانگ زِمین رهبر محلی حزب او را بازداشت و ترغیب به آن کرد که خود را نشان ندهد و «به دلایل پزشکی» استراحت کند. وان متولد ایالت سیچوان، در ۱۹۳۶ به حزب کمونیست پیوست و پیش از استقرار جمهوری خلق در ۱۹۴۹ در فرانسه تحصیل می کرد. پس از آزادی چین، از کارمندان بلندپایۀ دستگاه اداری شد و به اصلاح طلبی لیبرال شهرت یافت. از یاران نزدیک لیو شائوچی به شمار می رفت و در ۱۹۶۳ با او به کره سفر کرد. در انقلاب فرهنگی ۱۹۶۶ـ۱۹۶۹ «تصفیه» و همراه با دیگران گروهی محاکمه و به عنوان یک «مرتجع بورژوا» محکوم شد. در ۱۹۷۱ از او اعادۀ حیثیت کردند، ولی در ۱۹۷۶ که دارودستۀ چهارنفری جیانگ چینگ در رأس بود بار دیگر، این بار برای مدت کوتاهی، مشمول تصفیه قرار گرفت. لی روی هوان (۱۹۳۵ـ )، داماد وان، که در ۱۹۸۲ـ۱۹۸۹ در مقام شهردار اصلاح طلب تیانجین، سومین شهر بزرگ چین، آوازه یافته بود، در بازسازی دفتر سیاسی حزب کمونیست چین پس از حادثۀ تیان آنمن از وان بالاتر قرار گرفت. او به عضویت کمیتۀ دایم شش نفری دفتر سیاسی درآمد و مسئول امور ایدئولوژیک حزب در دبیرخانه شد.


کلمات دیگر: