[ویکی فقه] باطن قرآن. باطن قرآن، معنای باطنی آیات قرآن است.
باطن کتاب، مقابل ظاهر کتاب می باشد و به این معنا است که در ورای معنای لغوی الفاظ و فهم عرفی مفاهیم از ظاهر عبارات قرآن، معانی و مفاهیم دیگری وجود دارد که بر مردم پنهان است و همان گونه که فهم متشابهات و مجملات، بدون مراجعه به معصومان (علیهم السلام) و بهره گیری از آنان ممکن نیست، درک آن چه ماورای این عبارات نهفته است نیز بدون مراجعه به خاندان وحی میسر نخواهد بود.در" بحارالانوار " آمده است که:" ان القرآن انزل علی سبعة احرف لکل آیة منها ظهر و بطن و لکل حرف حد و مطلع؛ قرآن بر هفت حرف نازل شده و برای هر آیه ای، ظاهری و باطنی است، و برای هر حرفی حد و مطلعی است".
معنای اصطلاحی
باطن یا بطن قرآن، مقابل ظاهر یا ظهر قرآن است. این دو اصطلاح هرچند در قرآن با صراحت نیامده و برخی آن را از ساخته های باطنیان دانسته اند، اما بسیاری از آیات بر آن دلالت دارند؛ مانند: (... وما یعلم تاویله الا الله والراسخون فی العلم...) . بر اساس این آیه، تاویل بخشی از آیات قرآن را فقط خدا و راسخان در علم می دانند؛ و این همان باطن قرآن است.
مستند اصلی وجود ظاهر و باطن
اما مستند اصلی وجود ظاهر و باطن در قرآن، روایات است؛ از جمله حدیثی که شیعه و سنی از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نقل کرده اند: «ان للقرآن ظهرا و بطنا و لبطنه بطنا الی سبعة ابطن». و نیز از امام محمد باقر علیه السّلام نقل شده است که درباره این روایت از آن حضرت سؤال شد؛ امام علیه السّلام فرمود: «ظهره تنزیله و بطنه تاویله، منه ما قد مضی و منه ما لم یکن یجری کما تجری الشمس و القمر، کلما جاء منه شیء وقع. قال الله (وما یعلم تاویله الا الله والراسخون فی العلم) نحن نعلمه».
منظور از ظاهر قرآن
...
باطن کتاب، مقابل ظاهر کتاب می باشد و به این معنا است که در ورای معنای لغوی الفاظ و فهم عرفی مفاهیم از ظاهر عبارات قرآن، معانی و مفاهیم دیگری وجود دارد که بر مردم پنهان است و همان گونه که فهم متشابهات و مجملات، بدون مراجعه به معصومان (علیهم السلام) و بهره گیری از آنان ممکن نیست، درک آن چه ماورای این عبارات نهفته است نیز بدون مراجعه به خاندان وحی میسر نخواهد بود.در" بحارالانوار " آمده است که:" ان القرآن انزل علی سبعة احرف لکل آیة منها ظهر و بطن و لکل حرف حد و مطلع؛ قرآن بر هفت حرف نازل شده و برای هر آیه ای، ظاهری و باطنی است، و برای هر حرفی حد و مطلعی است".
معنای اصطلاحی
باطن یا بطن قرآن، مقابل ظاهر یا ظهر قرآن است. این دو اصطلاح هرچند در قرآن با صراحت نیامده و برخی آن را از ساخته های باطنیان دانسته اند، اما بسیاری از آیات بر آن دلالت دارند؛ مانند: (... وما یعلم تاویله الا الله والراسخون فی العلم...) . بر اساس این آیه، تاویل بخشی از آیات قرآن را فقط خدا و راسخان در علم می دانند؛ و این همان باطن قرآن است.
مستند اصلی وجود ظاهر و باطن
اما مستند اصلی وجود ظاهر و باطن در قرآن، روایات است؛ از جمله حدیثی که شیعه و سنی از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نقل کرده اند: «ان للقرآن ظهرا و بطنا و لبطنه بطنا الی سبعة ابطن». و نیز از امام محمد باقر علیه السّلام نقل شده است که درباره این روایت از آن حضرت سؤال شد؛ امام علیه السّلام فرمود: «ظهره تنزیله و بطنه تاویله، منه ما قد مضی و منه ما لم یکن یجری کما تجری الشمس و القمر، کلما جاء منه شیء وقع. قال الله (وما یعلم تاویله الا الله والراسخون فی العلم) نحن نعلمه».
منظور از ظاهر قرآن
...
wikifeqh: پیامبر(ص) نقل شده که برای قرآن هفت بطن وجود دارد. برخی نیز تا هفتاد بطن برای آن شمرده اند. در آیات مختلف تعبیر هایی دیده می شود که برخی، از آنها برای اشاره به باطن قرآن استفاده می کنند. در روایات تعبیر های متعددی برای باطن قرآن از جمله تأویل آیات، شیوه و اسلوب و دیگر تعابیر بیان شده است. امام خمینی معتقد است قرآن، برخی را با ظاهر و برخی دیگر را با باطن آیات جذب می کند. شیعیان اسماعیلی، درباره قرآن عقیده دارند که معنای باطنی آیات از معنای ظاهری آنها اهمیت بیشتری دارد. لذا آنها به باطنیه مشهور شدند. علامه طباطبایی قائل است باطن قرآن، ظاهر آن را باطل نمی کند؛ بلکه باطن مانند روحی است که به جسم حیات می بخشد.
باطن قرآن، معنای نهفته در زیر ظاهر الفاظ قرآن؛ چه آن معنای نهفته یکی یا بیش تر، نزدیک به معنای ظاهری یا دور از آن باشد. ظاهر قرآن، معنای ابتدایی است که از آیه به دست می آید. راغب اصفهانی می گوید: هر امر روشن و ساده ای را ظاهر و آنچه از حواس پوشیده را باطن گویند.
درباره باطن قرآن به صراحت در قرآن آیه ای نیامده است، اما در آیات مختلف تعبیر هایی دیده می شود که برخی، از آنها برای اشاره به باطن قرآن استفاده می کنند. مانند آیات ۷۸ و ۸۲ سوره نساء، آیه ۲۴ سوره محمد که کافران را به خاطر تدبر نکردن در آیات، نکوهش می کند. می گویند این نکوهش برای این نیست که آنها ظاهر الفاظ را متوجه نمی شوند بلکه به خاطر عدم توجه به باطن قرآن بوده است.
باطن قرآن، معنای نهفته در زیر ظاهر الفاظ قرآن؛ چه آن معنای نهفته یکی یا بیش تر، نزدیک به معنای ظاهری یا دور از آن باشد. ظاهر قرآن، معنای ابتدایی است که از آیه به دست می آید. راغب اصفهانی می گوید: هر امر روشن و ساده ای را ظاهر و آنچه از حواس پوشیده را باطن گویند.
درباره باطن قرآن به صراحت در قرآن آیه ای نیامده است، اما در آیات مختلف تعبیر هایی دیده می شود که برخی، از آنها برای اشاره به باطن قرآن استفاده می کنند. مانند آیات ۷۸ و ۸۲ سوره نساء، آیه ۲۴ سوره محمد که کافران را به خاطر تدبر نکردن در آیات، نکوهش می کند. می گویند این نکوهش برای این نیست که آنها ظاهر الفاظ را متوجه نمی شوند بلکه به خاطر عدم توجه به باطن قرآن بوده است.
wikishia: باطن_قرآن