پرتوی از قران

پرتوی از قرآن. پرتوی از قرآن نام یکی از تفاسیر قرآن به قلم آیت الله طالقانی است. این تفسیر شش جلدی و ناتمام طی سال های ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۷ فراهم آمده و به تدریج (۱۳۴۲ – ۱۳۶۰) منتشر شده است.
آثار محمود طالقانی
دانشنامه رشد
توضیحاتی درباره تفسیر پرتوی از قرآن

پرتوی از قرآن. پرتوی از قُرآن
کتابی به فارسی، در تفسیر قرآن، تألیف محمود طالقانی. تفسیر چند جزء از آغاز قرآن تا آیۀ ۲۸ سورۀ نساء و تمام جزء سی ام قرآن است. مؤلف که از ۱۳۲۷ش در مسجد منشور السلطان و هدایت تهران جلسه های تقسیر قرآن برگزار کرده بود، در ۱۳۴۱ بر آن شد تا به تدوین و تألیف تفاسیر خود بپردازد. از ویژگی های مهم این اثر پرداختن به جنبه های هدایتی و تربیتی و نیز توجه به مسائل علمی و اجتماعی و انطباق آن با قرآن به نثری شیواست. نخستین جلد این اثر در ۱۳۴۲ و بعدها دورۀ کامل آن در شش جلد به کوشش محمد مهدی جعفری به چاپ رسید.

[ویکی نور] پرتوی از قرآن. تفسیر پرتوی از قرآن عنوان تفسیری است ناتمام از آیت اللّه سید محمود طالقانی (1286-1358ش). این تفسیر که طی قریب به 40 سال تألیف شده است، در 6 مجلد و شامل تفسیر برخی سوره های نخست قرآن کریم و تمامی سوره های جزء سی می باشد. در جلد اول سوره حمد تا آیه 144 سوره بقره، در جلد دوم بقیه سوره بقره، در جلد سوم سوره آل عمران، در جلد چهارم جزء سی ام از ابتدا تا آخر سوره الطارق، در جلد پنجم بخش پایانی جزء سی ام و در آخرین جلد یعنی جلد ششم 22 آیه نخست سوره نساء تفسیر شده است.
روند شکل گیری تفسیر پرتوی از قرآن به لحاظ دوران پرفراز و نشیب مؤلف و زندگی سیاسی و اجتماعی ایشان، بسیار جالب توجه می باشد. آیت اللّه طالقانی در سال 1318ش پس از فراغت از تحصیل از قم به تهران آمدند. فضای سیاسی و فکری آن دوران و گرایش های جوانان به مکاتیب الحادی، آیت اللّه طالقانی را بر آن داشت که تمام کوشش خود را معطوف به ابلاغ پیام قرآن به جوانان و روشنفکران کرد. به همین جهت از همان سال، شروع به تفسیر قرآن و نهج البلاغه کردند. پس از شهریور سال 1320ش،فضای سیاسی به گونه ای متحول شد و امکان گسترش دروس تفسیر ایشان به میان دانشجویان، استادان دانشگاه و بعدها انجمن های اسلامی تازه تأسیسی چون انجمن اسلامی مهندسان، پزشکان، دانشجویان و معلمان فراهم آمد. شکل گیری این جلسات از منزل ایشان بود. سپس درس های تفسیر قرآن در شب های جمعه در مسجد منشور سلطان و از سال 1327ش در مسجد هدایت تا زمان دستگیری ایشان، ادامه یافت. با بازداشت ایشان در خرداد 1342ش،این درس ها تعطیل شد اما آن مرحوم در دوران زندان، آنچه از تفسیر قرآن در ذهن داشته اند را نوشته اند که با انتقال این یادداشت ها به بیرون از زندان، جلد اول تفسیر پرتوی از قرآن در آبان 1342ش، منتشر شد. همزمان با یادداشت های ایشان، برخی از مستمعین درس های ایشان در مسجد هدایت که در بازداشت به سر می بردند، پیشنهاد ادامه آن مباحث را دادند که مورد قبول قرار گرفت و مقرر شد هر هفته سه یا چهار جلسه صبح ها تشکیل شود. در این کلاس ها پس از بیانات استاد، نظرات ایشان توسط حاضران مورد بحث و بررسی قرار می گرفت. مطالب جلسات پس از نگارش اولیه و بازبینی استاد، به مرور برای چاپ به بیرون از زندان فرستاده می شد. اما مباحث زندان ادامه جلسات مسجد هدایت نبود؛ تفسیر از جزء 30 قرآن که از آغاز وحی است، شروع شده بود. این تغییر نیز بر اساس بینش استاد در جزء سی ام بود. ایشان معتقد بودند این بخش از قرآن، که جو خاص آن زمان را نشان داده،کلید فهم قرآن می باشد. این تفسیر در 2 جلد تهیه و به پایان رسیده است. پس از اتمام این جزء، تفسیر جزء دوم قرآن شروع شد و تا پایان سوره بقره ادامه یافت (این تفسیر در سال 1348ش به چاپ رسید). با آزادی ایشان از زندان در سال 1346ش، درس تفسیر در مسجد هدایت ادامه یافت. با محاصره منزل ایشان در طول ماه مبارک رمضان در سال 1350ش و تبعید ایشان به زابل، دوباره درس تفسیر متوقف شد تا اینکه در اردیبهشت 1354ش،ایشان به تهران باز می گردند. با دستگیری مجدد ایشان، عملاً این امکان از بین رفت و با توجه به یادداشت های ایشان که به یکی از شاگردانش سپرده بودند، مجموعه ای قریب به 160 صفحه توسط شرکت سهامی انتشار به چاپ رسید. با آزادی ایشان از زندان، قسمت های چاپ شده خدمت ایشان ارائه می شود و آن مرحوم ضمن بازبینی، پیشنهاد می کنند که نام کتاب درس هایی از پرتوی از قرآن،باشد. با چاپ 300 صفحه از این تفسیر، ایشان دار فانی را وداع می کنند. یادداشت های ایشان و مطالبی که در زندان القا فرموده بودند، به مرور به چاپ رسید؛ بنابراین تلفیق این دو مجموعه با نظر گردآورنده انجام شده است.
مطالبی که ایشان چه به صورت شفاهی و چه در شکل یادداشت به یادگار گذارده اند،با اتکا به حافظه خودشان بوده است و طبیعی است که برخی مطالب نیازمند مراجعه به منابع می باشد.
آیت اللّه طالقانی در مقدمه کتاب نوشته اند: «من خودم را مفسر نمی دانم و پرتوی از قرآن که به ذهن من تابیده است را به کاغذ منتقل می کنم»؛ این سخن که نقد حال مؤلف می باشد، به منزله قانونچه کتاب است که بر سراسر تفسیر سایه افکنده است. شرایط تألیف کتاب به گونه ای بود که مؤلف به روش خاصی از تفسیر گرایش یابد، روشی که شاید در صورت تغییر شرایط، انتخاب نخست ایشان نبود. در مجموع مطالبی پیرامون این تفسیر از جهت درونی و ساختاری و همچنین از نگاه بیرونی و تاثیرش در جامعه فکری و فرهنگی گفته شده است:
هر چند بخشی از تفسیر نتیجه درس های ایشان در شرایط محدودی می باشد، اما به شهادت متن تفسیر و گزارش های حاضران در کلاس های ایشان برخی منابع مورد توجه قرار گرفته است (البته جلد اول که خودشان در سلول انفرادی نگاشته اند، بدون مراجعه به هیچ کتابی بوده است. در همانجا متذکر می شوند که من همانند مرده ای در قبر هستم و هیچ منبعی ندارم).
تفسیر پرتوی از قرآن آیات را به گونه ای تفسیر می کند که نازل شده است و راهنمای مردمی است که به دنبال فعالیت اجتماعی هستند که عقیده و اندیشه آنها زنده باشد و اگر کسی این تفسیر را می خواند، تحت تاثیر قرار می گرفت.روشنفکران مذهبی در دهه های 30 تا 50 از این تفسیر و شخص آیت اللّه طالقانی بیش از همه تأثیر پذیرفتند و بعد از خواندن این تفسیر وارد میدان مبارزه شده اند و در واقع ایشان افراد را به حرکت اجتماعی وامی داشت. از اینجا داستان سیاسی بودن تفسیر پرتوی از قرآن شکل گرفت و برخی به شدت آن را تفسیری سیاسی از قرآن و اسلام می دانند. البته اشتباهی که در اینجا پدید آمده است، اختلاط مباحث روز و سیاسی تلقی کردن کتاب است. طبیعی بود که در جو ملتهب دوران انقلاب، سیاست و سیاست زدگی، حرف اول را در تمام حرکت ها حتی فعالیت های فرهنگی و دینی بزند اما با این حال،مجامع علمی از این تفسیر غافل نبودند. نقل شده است آیت اللّه مصطفی خمینی از جمله مآخذی که برای تالیف تفسیر خود انتخاب کرده بودند، تفسیر پرتوی از قرآن بود و این امر نیز به اشاره والد معظم له و تائید ایشان بود.