ثعلبه بن حاطب انصاری در شان نزول

wikifeqh: شکایت برد و از ایشان خواست برایش دعا کند و سوگند یاد کرد که در صورت اجابت دعا، حق صاحبان حق را می پردازم، پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم فرمود: ثروت اندکی که شکرش را ادا کنی بهتر از فراوانی است که توان آن را نداشته باشی؛ امّا با اصرار ثعلبه آن حضرت برایش دعا کرد، به گونه ای که در اندک زمانی بر شمار گوسفندانش افزوده شد. واقدی ثروتمندی وی را بر اثر دریافت دیه ای به میزان ۱۲۰۰۰ درهم دانسته است. دارایی وی مانع حضور او در نمازهای جمعه و جماعت شد و پس از نزول آیه زکات، ثعلبه آن را «جزیه» نامید و از دادن حق شرعی مالش خودداری کرد و بدین جهت «مانع الصدقه» نامیده شد. او سپس حاضر به پرداخت زکات شد؛ ولی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نپذیرفت و خلفای بعدی نیز از وی نپذیرفتند.
متهم به نفاق
ثعلبه را منافق و به همکاری با یهود و بنای مسجد ضرار و تلاش برای ترور پیامبر در جنگ تبوک متهم کرده اند. برخی با رویکردی کلامی که مستند به نقلی از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم است، بدری بودن او را مایه تردید در نفاق او دانسته اند؛ امّا در این زمینه قرینه دیگری ارائه نکرده اند و در نتیجه ثعلبه بن حاطب منافق را فرد دیگری دانسته اند.
وفات
...