گروتسک

گروتِسک (به انگلیسی: Grotesque)نوعی از طنز در ادبیات و هنر که بسیار شبیه به طنز سیاه است ولی با آن تفاوتهایی دارد. متن یا تصاویر عجیب و غریب و طنزآمیز. جلوه دادن بسیار سیاه یک ضعف است. در لغت هر چیز تحریف شده، زشت، غیرعادی، خیالی یا باورنکردنی را «گروتسک» یا صُوَر عَجایب یا عجیب و غریب می گویند. به عنوان مثال، بر اساس محتوا و نوع طنز، یک کاریکاتور با محتوای گروتسکی، بین کایکاتورهایی با طنز محض و خنده دار (Gag Cartoon) و کاریکاتورهایی با طنز سیاه قرار می گیرد.محتوای یک طنز محض (Gag) صرفا برای خنداندن مخاطب ساخته می شود ولی محتوای یک طنز سیاه معمولاً موجب خنده، دست کم در وجه معمول و فرخ بخش خنده نمی شود و اغلب وحشت، و تلخ کامی و اندوه را برمی انگیزاند. گروتسک اما مخاطب را در میان این دو نوع از حالات معلق می گذارد. تردید بین خندیدن یا وحشت کردن. بلاتکلیف میان مضحک بودن و سیاه بودن محتوا. مشخص ترین این ویژگی ها را در داستان کوتاه «دوست ما آقای کولبی» نوشته «دونالد بارتلمی» (Donald Barthelme) دیده می شود. (ترجمه آن در ایران با نام «بعضی از ما دوست مان کلبی را تهدید می کردیم» منتشر شده است). این داستان ماجرای عدّه ای دوست است که دور هم جمع شده اند و تصمیم گرفته اند در فضایی بسیار دوستانه و رفتاری دلسوزانه دوست شان (کلبی) را دار بزنند! داستان شرحِ گفت وگو و برنامه ریزی های این عدّه است دربارهٔ چه گونگی اجرای مراسم اعدام. «اگرچه دار زدن کلبی تقریباً به طور قطع خلاف قانون است امّا ما یک حق کاملاً اخلاقی برای این کار داریم چون او دوست ما است، از جهات گوناگون و مهّمی به ما تعلّق دارد، و تازه شورش را هم درآورده.»
مستاجر-رولان توپور
از سری هنرهای تجسمی با درون مایه گروتسک و طنز سیاه می توان به کاریکاتورهای رولان توپور اشاره کرد که کتابی از او با نام مستاجر (tenant) در ایران منتشر شده است.
گروتسک یا عجایب پردازی، در اصل به شیوه آرایش دیوار و سقف سردابه (گرُتو)های پیدا شده در ویرانه های رم باستان گفته می شد.در این تزئینات، شکل های خیالی آدمیان، جانوران، گل ها و گیاهان در طرحی متقارن به هم بافته شده اند.این اصطلاح در سده شانزدهم میلادی رواج پیدا کرد و در مورد شکل های کژنما و اغراق آمیز، ترس ناک یا مضحک-به خصوص در مجسمه سازی- به کار برده شد.محمد سیاه قلم از معدود نگارگران ایران قدیم است که طرح هایی در این شیوه دارد.

---

---

گروتِسْک (grotesque)
در ادبیات، شخصیت یا مکان غیرعادی، مبالغه آمیز، یا عجیب و غریب. صناعتی ادبی است که بیشتر در سبک اکسپرسیونیسم به کار می رود و به هجویّه ای دربارۀ صفات بشر یا تصویری مخدوش از مکانی آشنا تبدیل می شود. در ادبیات، اگر گاهی شخصیت های گروتسک از اشخاص متعارف باارزش تر به نظر می رسند، معمولاً برای یادآوری این نکته است که غالباً به جای باطن افراد، ظاهر آن ها را ملاک قضاوت قرار می دهیم. این شگرد بارها در قصه های جن و پری ازقبیل دیو و دلبر به کار رفته است.