وجدان کاری

وجدان کاری (اخلاق حرفه ای) ترکیب دو واژه «وجدان» و «کاری» است که در اصطلاح مدیریت می توان آن را "احساس تعهد داخلی به منظور رعایت الزاماتی که در ارتباط با کار مورد توافق قرار گرفته است" تعریف نمود. به بیان دیگر، منظور از وجدان کاری، رضایت قلبی، تعهد و التزام عملی نسبت به وظایفی است که قرار است انسان آن ها را به انجام برساند؛ به گونه ای که اگر بازرس و ناظری نیز بر فعالیت او نظاره گر نباشد، باز هم در انجام وظیفهٔ خود کوتاهی نکند.
استعدادی که به تشخیص نیک و بد پرداخته و برای امور ارزش قائل است، نیک و بد را با هم متفاوت دانسته و برای ما نوعی الزام عملی ایجاد می کند.
مجموعه عواملی که در فرد سازمانی نظام ارزشی به وجود می آورد.
جامعهٔ انسانی به تقویت وجدان کاری و تغییر در فرهنگ کار نیازمند است؛ چرا که نیروی انسانی متعهد، سازمان را در دستیابی به اهداف خود یاری می دهد. البته تعاریف دیگری نیز از وجدان کاری موجود است که عبارت اند از:
در صورت دارا بودن بالاترین حد وجدان کاری، می توان جامعه ای را تصور کرد که در آن اشخاص در مشاغل گوناگون سعی دارند تا کارهای محوله را به بهترین شکل و به طور دقیق و کامل و با رعایت اصول انجام دهند. پس وجدان کاری باعث نظام مند شدن افراد می شود.
وجدان کاری با مفاهیمی از قبیل انضباط، روحیه، کارایی، انگیزش و تعهد متفاوت است؛ اگرچه رابطهٔ نزدیکی با آن ها دارد.

[ویکی فقه] از آن جا که جامعه ما، جامعه ای مسلمان است و فرهنگ آن بر اساس اصول و ارزش های اسلامی شکل گرفته، پژوهش حاضر می کوشد تا به اهمیت و ارزش وجدان کاری در زندگی اجتماعی و نیز موانع وجدان کاری و عوامل ایجاد و یا افزایش وجدان کاری بپردازد.
اصطلاح «وجدان کاری» در فرهنگ اداری جامعه اسلامی به ضرورت مطرح می شود و باید مورد توجه مدیران و کارگران آن قرار گیرد. اما چرا بسیاری از کارکنان و مدیران جامعه، خوب کار نمی کنند و گاه مشکل می آفرینند؟ چرا از انبوه سرمایه ها، امکانات، نیروها، استعدادها و عمر خود به گونه ای نامنظم و ناکارآمد بهره برداری می کنند؟ چرا در انجام کارها و فعالیت های اجتماعی، روحیه نشاط، هدف داری، مسئولیت پذیری، امنیت، رضایت، کیفیت و جدیت وجود ندارد؟ این موضوع چه علل یا عواملی دارد؟ آیا راه حل هایی برای افزایش روحیه وجدان کاری وجود دارد؟
مفهوم وجدان
دست پر قدرت آفرینش، گوهر گران بها و صادقی را در درون آدمی تعبیه کرده که از آن به «وجدان و نفس لوامه» تعبیر می شود. «وجدان» در لغت به معنای «یافتن حق، شعور باطن، قوه ای در باطن که انسان را از نیک و بد اعمال آگاهی می دهد» آمده است. وجدان، نیرویی ناشناخته در درون انسان، اما محسوس است و مکتب های گوناگون بشری و الهی در تعریف، شناسایی و کاربرد آن، سخن ها گفته و کتاب ها نوشته اند و جملگی بر وجود، صداقت و کارآیی آن اتفاق نظر دارند و در تمجید از وجدان گفته اند:- وجدان، بایستگی ها را از نباید ها تفکیک می کند؛- وجدان، قاضی امینی است؛- وجدان، نظارت می کند؛- وجدان، راهنمای ایمن است؛- وجدان، شکنجه می دهد و شکنجه می بیند؛- وجدان، قطب نماست.
← دو معنای اصطلاحی
از جلوه های وجدان، داشتن وجدان کاری است؛ یعنی گوهر انسانیت آدمی ایجاب می کند که هر فعالیت و وظایفی را که انسان به عهده می گیرد به نیکوترین وجه ممکن به پایان رساند و از هرگونه سهل انگاری و مسامحه کاری بپرهیزد. به دیگر سخن، منظور از وجدان کاری در کوتاه ترین و زیباترین کلام، خوب، دقیق و کامل انجام دادن کار است. وجدان کاری در هر مسئولیتی آن قدر مهم و ضروری است که رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) حتی برای چیدن لحد نیز آن را لازم می داند: ابراهیم - فرزند خردسال رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) - درگذشت، وقتی او را در قبر نهادند و لحد را چیدند، رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) روزنه ای در لحد مشاهده کرد و با دست خود آن را پوشاند، سپس فرمود: «هرگاه یکی از شما کاری انجام می دهد، آن را محکم و دقیق انجام دهد».
← روایت امام علی
...