خون شدن

بدل بخون شدن یا جنگ شدن

خون شدن. [ ش ُ دَ ] ( مص مرکب ) بدل بخون شدن. تبدیل مواد غذائی بر اثر گوارش. ( یادداشت مؤلف ). || جنگ شدن. ( آنندراج ). جنگ راه افتادن.
- بر سر چیزی خون شدن ؛ برای چیزی جنگ بر پا شدن :
چون خرامان در چمن آن سرو موزون میشود
بر سر گلهای بستان عاقبت خون میشود.رفت از ستم چشم تورم کردن دلها
خون میشود اکنون بسر تیغ نگاهش. || ناراحت شدن. بتعب افتادن. چون خون شدن از رنج. ( یادداشت مؤلف ).
- خون شدن جگر ؛ کنایه از بی طاقت شدن واز غم و اندوه به امان آمدن :
ور بگویم زین بیان افزون شود
خود جگر چِبْوَد که رگها خون شود.گر او تکیه بر طاعت خویش کرد
ور این را جگر خون شد از سوز و درد.- خون شدن دیده ؛ بسیار گریان شدن از غم و اندوه و رنج و تعب :
دل رفت و دیده خون شد و جان ضعیف ماند
آنهم برای آنکه کنم جان فشان دوست.- دل خون شدن ؛ ناراحت شدن. بتعب افتادن :
ورنه خود اشفقن منها چون بدی
گرنه از بیمش دل که خون شدی.دلش خون شد و راز در دل بماند
ولی پایش از گریه در گل بماند.باری بگذر که در فراقت
خون شددل ریش از اشتیاقت.دل دردمند سعدی ز محبت تو خون شد
نه کشی بتیغ هجرش نه بوصل میرسانی.دلهای دوستان تو خون میشود ز خوف
باز از کمال لطف تو دل میدهد رجا.- || هلاک شدن. ( ناظم الاطباء ) :
دل در طلبت خون شد و جان در هوست سوخت
با اینهمه سعدی خجل از ننگ بضاعت.- || بی صبر شدن. ( ناظم الاطباء ).
هر لحظه در برم دل از اندیشه خون شود
تا منتهای کار من از عشق چون شود.