حسرت مشهدی

سید محمد فرزند میرزا صدرا متخلص به حسرت مشهدی از شعرای سده یازدهم هجری است.وی از جمله شاعرانی است که در هند زاده شده و سپس به مشهد کوچ نمود. وی از جمله شاعرانی است که در هند زاده شده و سپس به مشهد کوچ نمود. در تذکره المعاصرین درباره او می خوانیم: «سید محمد از سادات موسوی مشهد مقدس بود. پدرش میرزا صدرا، به هند مهاجرت کرد و سید محمد در این کشور به دنیا آمد. در کودکی به همراه پدر خود به وطن بازگشت». دیوانی به دست خط این شاعر ناشناخته و مجهول القدر باقی مانده و ضروری است دیوان این شاعر، به عنوان شاعری تأثیرگذار در سبک هندی، مورد تصحیح و تنقیح قرار گیرد و به حیله طبع آراسته گردد. حسرت در بیشتر مضامین و موضوعات شعری رایج در سبک هندی، طبع آزمایی کرده است.اشعار غنایی با قالب مسلط غزل، مناقب و مدایح دینی و اخلاقی، مرثیه سرایی (به ویژه رثاهای دینی و مذهبی)، ماده تاریخ و سرودن قطعه هایی حاوی تاریخ واقعه، از عمده ترین موضوعات شعری سبک هندی است که از هر کدام از این موضوعات، موارد فراوانی در دیوان حسرت یافت می شود و نشان از آن دارد که او در سرودن اقسام شعر دست داشته است. زبان قصاید و شیوه نظم آن در دیوان حسرت، متمایل به همان شیوه عهد صفوی و ادامه قصیده های شاعران سده های نهم و دهم هجری است. به عبارتی ویژگی هایی چون سادگی و لطافت و روانی زبان، عدم کاربرد ردیفهای مشکل، بلندی و تفصیل طولی قصاید، آزادی شاعر از قیود به همراه تغییر مکرر موضوع در اثنای قصاید با تجدید مطالع، لحن مذهبی که در قصاید عهد صفوی وجود داشت، در قصاید حسرت به ویژه در قصاید دینی و مراثی و مناقب او مشهود است. حسرت مشهدی با وجود تمایل به ایجاد مضامین نو و اندیشه های تازه و تازه گویی، به تتبع و تقلید از شعر گذشتگان و به ویژه شاعران هم عصر و هم روزگار خود می پردازد. وی بسیاری از ابیات خود را به تتبع اشعار صائب، کلیم کاشانی، قدسی مشهدی، نعمت خان عالی، و … می سراید و در قصاید به اشعار پیشینیان خود خصوصاً انوری و خاقانی نظر داشته است.
احمد رضا یلمه ها