تبادل یونی

تبادل یونی تبادل یون ها بین دو الکترولیت یا بین یک محلول الکترولیت و یک ترکیب است. در بیشتر موارد این اصطلاح به فرایندهای تصفیه، جداسازی و ضدعفونی محلول های آبی و دیگر محلول های حاوی یون با پلیمر جامد یا کانی مبدل یون اطلاق می شود.
کروماتوگرافی یونی
یون
تبادل کننده های معمولی یونی رزین های تبادل کننده یون، زئولیت، مونتموریونیت، رس وگیاخاک هستند.

تبادل یونی (ion exchange)
فرآیند مبادلۀ یون یک ترکیب با یون دیگری با بار مشابه، ولی از ترکیبی دیگر. این تبادل مبنای نوعی کروماتوگرافی است که در آن، اجزای سازندۀ مخلوط یون ها در محلول از هم جدا می شوند. این عمل براساس سهولت جایگزینی یون ها روی بَسپارِ زمینه ای صورت می گیرد که محلول از روی آن می گذرد. به تبادل یون های مثبت تبادل کاتیونی و به تبادل یون های منفی تبادل آنیونی می گویند. تبادل های یونی در نرم کننده های صنعتی آب کاربرد دارند. به این منظور، یون های محلول در آب، که باعث سختی آن می شوند، با یون های دیگری که فاقد این اثرند، جایگزین می شوند. مثلاً هنگامی که آب سخت از روی رزین تبادل یونی عبور می کند، یون های کلسیم و منیزیوم محلول با یون های هیدروژن سدیم جایگزین می شوند و سختی آب ازبین می رود. افزودن سودای شست وشو (کربنات سدیم بلوری) به آب سخت نیز مثال خوب تبادل یونی است:
(Na۲CO۳ (aq) + CaSO۴(aq)→ CaCO۲ (s) + Na۲SO۴ (aq