حسن بن فیروزان

حسن فیروزان یکی از سرداران و رجال سیاسی طبرستان و دیلمان بود که پدرش، فیروزان، از سرداران ناصر کبیر بود و خودش پسرعموی ماکان پسر کاکی بود.
مفرد، علی. آل زیار، نشر رسانش، صص ۹۵ تا ۱۰۵.
مهرآبادی، میترا. سرگذشت علویان طبرستان و آل زیار. تهران: مؤسسه فرهنگی اهل قلم، ۱۳۸۱. شابک ۹۶۴-۵۵۶۸-۹۲-۷، صص ۱۰۵ تا ۱۱۰.
او هنگام نبرد ری به نیابت از ماکان در ساری به امارت نشست ولی پس از مرگ ماکان در نبرد، به متحدش، وشمگیر، پشت کرده و او را عامل قتل ماکان دانسته و به نبردهایی علیه او پرداخت.
حسن فیروزان تلاش های بسیاری برای رسیدن به حکومت طبرستان و دیلم انجام داد که نهایتاً به سرانجام نرسیدند. از جمله اقدامات وی اتحادش با آل بویه بود که به واسطهٔ ازدواج دخترش با حسن بویی انجام شده و فخرالدوله دیلمی، شاهزاده بویی، نوهٔ دختری وی می باشد. آل بویه دیگر سلسله دیلمی است که از دشمنان زیاریان در عصر وشمگیر بودند.

حسن بن فیروزان (قرن ۴ق)
(یا: حسن فیروزان) حاکم مازندران و از سرداران مشهور دیلمی . حسن عمو و به گفته ای پسرعموی ماکان بن کاکی بود. پس از ۳۱۸ق، ماکان حکومت گرگان را به او سپرد و چون ماکان کشته شد (۳۲۹ق)، وشمگیر زیادی، حسن را به اطاعت از خویش دعوت کرد، اما حسن، که وشمگیر را مسئول قتل ماکان می دانست ، دعوت او را اجابت نکرد. چون از وشمگیر شکست خورد، به ابوعلی چغانی ، سردار سامانی ، پیوست و با کمک این سردار به جانب طبرستان لشکر کشید و در ۳۳۱ق، موفق به شکست وشمگیر شد. وشمگیر چهار سال بعد، با کمک نوح اول سامانی، طبرستان و گرگان را بازپس گرفت و حسن را از آن جا بیرون کرد. او که متناسب با موقعیت خود گاه با سامانیان و گاه با آل بویه هم داستان و متحد می شد، این بار رابطۀ دوستانه ای با رکن الدولۀ دیلمی برقرار کرد و دختر خود را به نکاح او درآورد و توانست در سایه اتحاد با آل بویه بر نواحی دامغان و سمنان و گرگان مسلط گردد و به کمک رکن الدوله وشمگیر را از گرگان مجبور به عقب نشینی کند (۳۳۶ق).