خط دیورند یا مرز دیورند نام مرزی می باشند که اکنون مرز بین افغانستان و پاکستان قرار دارد. این مرز در سال ۱۸۹۳ میلادی در زمان عبدالرحمن خان بین افغانستان و هند بریتانیایی تعیین شد. سال های بعد پس از استقلال هند و به دو تقسیم شدن هند و تأسیس کشور پاکستان، این مناطق واگذار شده به عنوان مناطق خودمختار قبایلی در خاک پاکستان شناخته شدند. پس از عبدالرحمن خان حاکمان افغانستان اکثراً مخالف به رسمیت شناختن مرز دیورند بودند. از دیرباز مردم در دو طرف مرز آزادانه و بدون ویزا می توانستند به آن طرف مرز بروند، اما اکنون با امضای قراردادهایی که در زمان حامد کرزی و اشرف غنی با پاکستان امضا شد. پاکستان با حمایت سازمان ملل و آمریکا برای کنترل عبور و مرور در این مرز سیم خاردار و دروازه کشیده و افراد فقط می توانند با داشتن ویزا از مرز عبور کنند.
ماده اول:
هنری مورتیمر دبیر امور خارجهٔ هند بریتانیایی و رئیس هیئت مذاکره کننده از سوی حکومت بریتانیایی هند، در اواخر سپتامبر ۱۸۹۳ با امیر عبدالرحمن خان توافق نامه ای را جهت تعیین مرزهای شرقی و جنوبی افغانستان با هند بریتانیایی به امضا رساند که به توافق نامهٔ دیورند و مرز دیورند معروف شد.
در شکل گیری دیورند، شاهان سدوزایی و سرداران محمد زایی نقش مهمی داشتند. آن ها در طول امارت و سلطنت شان با امضای توافقات دوجانبه، زمینه های امضای توافق نامهٔ دیورند را مساعد کردند.
شاه شجاع در توافق نامه ۱۸ ماده ای، سه جانبه لاهور که در تاریخ ۲۶ جون ۱۸۳۸ میان ایشان، رنجیت سنگ پادشاه پنجاب، مکناتن نمایندهٔ حاکم بریتانیایی هند امضا شده بود، تجزیه و جدا شدن سرزمین های جنوبی و غربی افغانستان را قبول کرد.ماده هایی از این توافق نامه که منجر به تجزیه افغانستان شد:
ماده اول:
هنری مورتیمر دبیر امور خارجهٔ هند بریتانیایی و رئیس هیئت مذاکره کننده از سوی حکومت بریتانیایی هند، در اواخر سپتامبر ۱۸۹۳ با امیر عبدالرحمن خان توافق نامه ای را جهت تعیین مرزهای شرقی و جنوبی افغانستان با هند بریتانیایی به امضا رساند که به توافق نامهٔ دیورند و مرز دیورند معروف شد.
در شکل گیری دیورند، شاهان سدوزایی و سرداران محمد زایی نقش مهمی داشتند. آن ها در طول امارت و سلطنت شان با امضای توافقات دوجانبه، زمینه های امضای توافق نامهٔ دیورند را مساعد کردند.
شاه شجاع در توافق نامه ۱۸ ماده ای، سه جانبه لاهور که در تاریخ ۲۶ جون ۱۸۳۸ میان ایشان، رنجیت سنگ پادشاه پنجاب، مکناتن نمایندهٔ حاکم بریتانیایی هند امضا شده بود، تجزیه و جدا شدن سرزمین های جنوبی و غربی افغانستان را قبول کرد.ماده هایی از این توافق نامه که منجر به تجزیه افغانستان شد:
wiki: خط دیورند