کاترین دوم روسیه (به روسی: Екатерина II Великая) (۱۷۲۹ - ۱۷۹۶) که به عنوان کاترین کبیر نیز شناخته می شد، امپراتریس و تزاریس مشهور روسیه بود و به مدت ۳۴ سال این مقام را داشت.او بیشتر از هر تزار دیگری بر روسیه حکومت کرد و آن سرزمین را به یک کشور مقتدر و پیشرفته و با ارتشی آموزنده و قدرتمند تبدیل نمود. دوران حکومت کاترین کبیر اوج اعتلای فرهنگ روسیه و اوج پیشروف اقتصادی و موفقیت سیاسی و پیروزی های باشکوه نظامی و اوج عصر طلایی تاریخ روسیه به حساب می آید همچنین دوران حکومت ملکه کاترین جدا از عصر طلایی بلکه یکی از سیاه ترین دورانهای تاریخ این سرزمین بوده است. کاترین کبیر با نام سوفیا اوگوستا آنهالت زِربست (Sophia Augusta Frederica) در پروس متولد شده بود و پس از آنکه به مذهب ارتدکس درآمد، نام کاترین برای او انتخاب شد. با این که نام سوفیا در روسیه زیاد بود چون خواهر ناتنی پطر کبیر سوفیا نام داشت و از او خاطره بدی در اذهان بود، مادرش ملکه الیزابت ترجیح داد نام مادرش یعنی کاترین (زن دوم پطر کبیر) را انتخاب کند.
در دوران زمامداری کاترین کبیر، امپراتوری روسیه ۴۶۸ هزار کیلومتر مربع از لهستان و بخش بزرگی از اوکراین و شبه جزیره کریمه و سرزمین مولداوی و بخش های شمالی امپراتوری عثمانی در دریای سیاه و تمام آلاسکا و بخش های از نروژ و سوئد را به تصرف درآورد. کاترین اصلاحاتی را در نظام ِ اداری، قضایی و آموزشی روسیه به وجود آورد وی اصطلاحات گستردی در خدمات ارتشی به بار آورد و آکادمی دوشیزگان اشرافی را تأسیس کرد.کاترین دوم که بعدها به کاترین کبیر ملقب شد، شاهزاده خانمی از یکی از دربارهای کوچک کشور بود به عقد ازدواج پتر سوم خواهرزاده ملکه الیزابت، امپراتریس روسیه درآمد. پتر سوم که مردی عقب مانده و سفیه بود پس از آن که به عنوان امپراتور تاج شاهی کشور روسیه را بر سر نهاد، با اعمال و حرکات غیرمنطقی خود طوری عرصه را بر روحانیون، نظامیان و آحاد مردم آن کشور تنگ کرد که همگی بالاتفاق خواهان عزل وی شدند و متعاقب این امر کاترین با همدستی عده ای از درباری ها و نظامیان با انجام یک کودتا، پطر را عزل و خود به عنوان کاترین دوم ملکه روسیه تاجگذاری کرد. پس از آن سرتاسر زندگی کاترین تا زمان مرگش صرف لهو و لعب و شهوترانی و رتق و فتق گردید و در این راه پوتمکین صدر اعظم مقتدر آن کشور، یار و ندیم او بود.
او فردی ولخرج و علاقه مند به لباس های گران قیمت و مهمانی های باشکوه بود. تا آخر عمر ازدواج نکرد، اما معشوقه های مرد بسیار داشت. در امور سلطنت جدی و سخت کوش بود. حس جاه طلبی و قدرت اراده او را در راهی انداخت که همتراز با پطر کبیر قرار گرفت. او اغلب روزی پانزده ساعت کار می کرد. گزارش ها را می خواند، به سخنان مشاورانش گوش می داد، و فرمان ها را آماده می ساخت. او می خواست همه چیز را بداند، همه چیز را بررسی کند و در همه چیز اصلاح به عمل می آورد. کاترین، همچون پتر، به جنگ های تازه ای پرداخت تا امپراتوری روسیه را گسترش دهد. او علاقه خاصی به ادبیات و فلسفه اروپای غربی داشت و برای رشد و گسترش فرهنگ جدید به اصلاحات روی آورد و با نویسندگان مشهوری چون ژان ژاک روسو مکاتبه داشت.
در زمان سلطنت کاترین دوم تمام اصول انسانیت و آزادگی به زیر پا گذاشته شد و عصر کاترین یکی از ادوار سیاه تاریخ روسیه به شمار می رود. درحالی که کاترین خزانه مملکت را برای خوشامد معشوقه های جوانش به باد یغما می داد، دهقانان روسیه در فقر و تنگدستی بی حد و حصری غوطه می خوردند.در آخرین سال های عمر کاترین کبیر طبق نص صریح تاریخ، در بعضی ایالات روسیه، یک رعیت را برای همه عمر به پنج روبل می فروختند و خریداری برای او یافت نمی شد، در صورتی که همان وقت یک گاو نر به نسبت بدی و خوبی از بیست و پنج تا چهل روبل معامله می شد و ملت روسیه طوری مفلوک شده بود که هشت برده که باید مادام العمر برای ارباب خود زحمت بکشند به قدر یک گاو نر فربه و قوی قیمت نداشتند.
در دوران زمامداری کاترین کبیر، امپراتوری روسیه ۴۶۸ هزار کیلومتر مربع از لهستان و بخش بزرگی از اوکراین و شبه جزیره کریمه و سرزمین مولداوی و بخش های شمالی امپراتوری عثمانی در دریای سیاه و تمام آلاسکا و بخش های از نروژ و سوئد را به تصرف درآورد. کاترین اصلاحاتی را در نظام ِ اداری، قضایی و آموزشی روسیه به وجود آورد وی اصطلاحات گستردی در خدمات ارتشی به بار آورد و آکادمی دوشیزگان اشرافی را تأسیس کرد.کاترین دوم که بعدها به کاترین کبیر ملقب شد، شاهزاده خانمی از یکی از دربارهای کوچک کشور بود به عقد ازدواج پتر سوم خواهرزاده ملکه الیزابت، امپراتریس روسیه درآمد. پتر سوم که مردی عقب مانده و سفیه بود پس از آن که به عنوان امپراتور تاج شاهی کشور روسیه را بر سر نهاد، با اعمال و حرکات غیرمنطقی خود طوری عرصه را بر روحانیون، نظامیان و آحاد مردم آن کشور تنگ کرد که همگی بالاتفاق خواهان عزل وی شدند و متعاقب این امر کاترین با همدستی عده ای از درباری ها و نظامیان با انجام یک کودتا، پطر را عزل و خود به عنوان کاترین دوم ملکه روسیه تاجگذاری کرد. پس از آن سرتاسر زندگی کاترین تا زمان مرگش صرف لهو و لعب و شهوترانی و رتق و فتق گردید و در این راه پوتمکین صدر اعظم مقتدر آن کشور، یار و ندیم او بود.
او فردی ولخرج و علاقه مند به لباس های گران قیمت و مهمانی های باشکوه بود. تا آخر عمر ازدواج نکرد، اما معشوقه های مرد بسیار داشت. در امور سلطنت جدی و سخت کوش بود. حس جاه طلبی و قدرت اراده او را در راهی انداخت که همتراز با پطر کبیر قرار گرفت. او اغلب روزی پانزده ساعت کار می کرد. گزارش ها را می خواند، به سخنان مشاورانش گوش می داد، و فرمان ها را آماده می ساخت. او می خواست همه چیز را بداند، همه چیز را بررسی کند و در همه چیز اصلاح به عمل می آورد. کاترین، همچون پتر، به جنگ های تازه ای پرداخت تا امپراتوری روسیه را گسترش دهد. او علاقه خاصی به ادبیات و فلسفه اروپای غربی داشت و برای رشد و گسترش فرهنگ جدید به اصلاحات روی آورد و با نویسندگان مشهوری چون ژان ژاک روسو مکاتبه داشت.
در زمان سلطنت کاترین دوم تمام اصول انسانیت و آزادگی به زیر پا گذاشته شد و عصر کاترین یکی از ادوار سیاه تاریخ روسیه به شمار می رود. درحالی که کاترین خزانه مملکت را برای خوشامد معشوقه های جوانش به باد یغما می داد، دهقانان روسیه در فقر و تنگدستی بی حد و حصری غوطه می خوردند.در آخرین سال های عمر کاترین کبیر طبق نص صریح تاریخ، در بعضی ایالات روسیه، یک رعیت را برای همه عمر به پنج روبل می فروختند و خریداری برای او یافت نمی شد، در صورتی که همان وقت یک گاو نر به نسبت بدی و خوبی از بیست و پنج تا چهل روبل معامله می شد و ملت روسیه طوری مفلوک شده بود که هشت برده که باید مادام العمر برای ارباب خود زحمت بکشند به قدر یک گاو نر فربه و قوی قیمت نداشتند.
wiki: کاترین دوم روسیه