شاهنشاهی کوشانی

شاهنشاهی کوشانی (بلخی: Κυϸανο (آوانویسی به لاتین: Kušano)، یونانی: Βασιλεία Κοσσανῶν، سانسکریت بودایی: Guṣāṇa-vaṃśa، چینی: 貴霜帝國، پهلوی: Kušan-xšaθr، پارسی میانه: Kušan-šahr) یک امپراتوری باستانی به مرکزیت بلخ (باختر) در افغانستان امروزی بود که توسط یوئه چی ها در سده نخست میلادی بنیان گذاشته شد. این شاهنشاهی در اوج گستره خود در زمان کانیشکا افغانستان امروزی، شمال هند و بخش هایی از آسیای میانه مانند سغد و خوارزم را زیر فرمان خود داشت.
کانیشکای دوم
واشیشکا
کانیشکای سوم
بازودیوی دوم
بازودیوی سوم
بازودیوی چهارم
بازودیوی پنجم
چهو
شاکای یکم
کیپونادا
کوشان ها (به باختری: کوشانو) یکی از پنج تیره یوئه چی بودند که در جریان مهاجرت از آسیای میانه به سمت سرزمین های ایرانی شرقی در افغانستان امروزی و به ویژه بلخ ساکن شدند. یوئه چی شکل چینی نام این اقوام است و نام اصلی آن ها به دست ما نرسیده است. با این حال امروزه تاریخ نگاران معتقدند که یوئه چی به شکل اتحادیه ای از اقوام ایرانی و تخاری بودند.
کوشان ها در دوران اولیه خود، از زبان یونانی - که به دلیل حکومت طولانی یونانیان بر بلخ در منطقه رایج بود - به عنوان زبان درباری خود استفاده می کردند اما پس از گذشت مدتی، احتمالاً در سال ۱۲۷ میلادی، کانیشکا زبان بلخی را که در این زمان به زبان مادری کوشان ها تبدیل شده بود، به عنوان زبان رسمی امپراتوری خود اعلام کرد. شاهنشاه (به باختری (بلخی): شائونانشائو) کوشانی، کانیشکای بزرگ، از مهم ترین شخصیت های تاریخ بودایی گری بود. او نقش بسیار بزرگی در گسترش بودایی گری در هند، افغانستان و چین بازی کرد.
کوشان ها با امپراتوری روم، شاهنشاهی ساسانی، پادشاهی آکسوم و دودمان هان امپراتوری چین روابط دیپلماتیک داشتند. با وجود اینکه هنر، فلسفه و دانش بلخی در دوران کوشان ها دوران طلایی ای را پشت سر گذاشت، از آثار کوشانی به جز سنگ نبشته های سلطنتی چیزی به دست ما نرسیده است و بیشتر تاریخ این امپراتوری را باید در منابع خارجی جست.